Hacda ihramda bulunan kişinin, zaruretten dolayı koku sürünmesi veya kokulu sabun kullanmasının hükmü nedir? Ve yine ihramda ilaç hükmünde krem sürmek -mesela güneş alerjisi olan kişi için güneş koruyucu krem sürmek- caiz midir?

Hacc veya umre için ihrama girildiğindeki yasaklardan biri de koku sürünmemek.Bir yerde kokulu sabun kullanmanın da koku sürünmek gibi olduğunu okudum.Kokulu sabundan kasıt nedir? Kullandığımız sabunların ve şampuanların tümü kokulu. Ve yine ihramda ilaç hükmünde krem sürmek -mesela güneş alerjisi olan kişi için güneş koruyucu krem sürmek- caiz midir?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Kullanılan sabun veya şampuanlara koku katıldığı için bunları kullanmak yasaktır. Ancak içine koku maddesi katılmamış saf sabunları kullanmanın bir mahzuru yoktur.

Kişi zaruretten veya bilmeden veya unutarak koku sürünürse yine kefaret gerekir.

(İHRAMDA İKEN) GÜZEL KOKU VE YAĞ SÜRÜNMENİN CEZASI:

İnsanların faydalandığı ve kendisinde güzel koku bulunan her şeye "Tîyb" denilir. Bedene sürülen şeyler genellikle üç çeşittir:

Biricisi: Bizzat koku olan; misk, anber, kâfûr ve benzerleri!..
İkincisi: Kendisi bizzat koku olmadığı halde, koku için asıl olan ve ilâç olarak da kullanılan zeytinyağı ve benzeri maddeler. Bunlar eğer bedeni yağlamak için kullanılırsa, koku hükmü verilir. Yemeğe katılırsa "koku" hükmünde değildir.
Üçüncüsü: Bizzat koku olmadığı gibi, kokunun asıl maddesi de olmayan ve hiçbir sûrette bu mahiyette kullanılmayan maddeler. Meselâ iç yağı gibi maddeler.

Güzel koku sürünen ihramlı kimse üzerine kefaret lâzım gelir. Eğer bir uzvun tamamına veya daha fazlasına güzel koku sürmüşse kurban kesmesi icabeder!.. Fakat bir uzuvdan azına sürülmesi halinde, buğdaydan yarım sa', (yaklaşık olarak 1,667 kg.) fidye vermesi gerekir. Bir uzvun yarısından fazlası, tam hükmünde kabul edilir. Feteva-ı Hindiyye'de: "Koku sebebiyle ceza gerekmesi hususunda; mükellefin unutarak veya kasden sürmesi arasında fark yoktur. Erkek ve kadın da; hüküm noktasından müsavidir. Bedai'de de böyledir. Bir kimse vücûdunun tamamını kokulamış olsa bile, bir kurban (dem) gerekir. Çünkü cins birliği mevcuddur. Tebyin'de de böyledir." hükmü kayıtlıdır.

Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Kına güzel bir kokudur." hadis-i şerifini esas alan Hanefi fûkahası "Başını kına ile boyayan mükellefin üzerine bir kurban lâzım gelir." hükmünde ittifak etmiştir.

Meşru bir özüre binaen, ihram içerisindeki mükellef güzel koku sürünür, tıraş olur veya dikişli elbise giyerse muhayyerdir. İsterse bir koyun kurban eder, dilerse üç gün oruç tutar veyahut altı fakire üç sa' miktarı (yaklaşık olarak 10 kg.) buğdayı sadaka olarak verir. Bu hususta Kur'an-ı Kerim'de:

"...Artık içinizden kim hasta olur, yahut başından bir eziyyeti bulunursa ona oruçtan, ya sadakadan yahut kurbandan (birisiyle) fidye vacip olur." (Bakara, 2/196)

hükmü beyan buyurulmuştur. Hanefi fûkahası bu Ayet-i Kerime'de fidyeler arasında beyan edilen "ev" (veya) kelimesinin muhayyer kıldığını esas almıştır. Şurası unutulmamalıdır ki, fidye olarak kurban kesilecek olursa, bunun harem dairesinde yapılması gerekir. Dürri'l Muhtar'da: "Kurban keser de kokuyu gidermezse, onu yerinde bıraktığı için ikinci bir kurban lâzım gelir." hükmü kayıtlıdır. İbn-i Abidin bu metni şerhederken: "Yerinde bıkaktığı için ikinci bir kurban lâzım gelir. Çünkü iptidaen koku sürünmek haram idi. Binaenaleyh devamı için de iptida hükmü verilir." demiştir.

Zeytinyağı ve susamyağı ile vücûdunu yağlarsa; velev ki bunlar halis olsun, kurban gerekir. Çünkü bunlar kokunun ana maddeleridir. Ayrıca menekşe yağı gibi güzel kokulu ve bunun benzeri yağlarda ittifakla kurban lâzım gelir. Kendisi bizzat koku olmadığı gibi, kokunun ana maddesi de olmayan yağlar (iç yağı vs...) vücûda sürülürse hiçbir şey lâzım gelmez!.. Bizzat koku olmayan, ancak kokunun ana maddesi olan yağları yemekte de, bir beis yoktur. Zira bunlar kokulanmak için kullanılmadığı müddetçe; kendilerine "koku" hükmü verilmez. İhrama girmeden önce sürülmüş kokunun eseri zarar vermez.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet