İbadeti yapmamanın verdiği vicdan azabı daha mı iyi?

- Mesnevi’deki Muaviye ve İblis arasında geçen konuşmada ibadeti yerine getirmek yerine ibadeti yerine getirmemenin verdiği vicdan azabının daha hayırlı olduğu söyleniyor. Bu Kuran’a ters değil mi?

Değerli kardeşimiz,

- Vicdan azabı kalbiyle duygularıyla yapılan işten pişmanlık duymak gibi rahatsızlıklar duymaktır.

- Vicdan azabını duymak için günah işlemek çok yanlış bir yöntemdir. Bu yöntem benimsenmiş olsa, bu takdirde, içki içmek, kumar oynamak, adam öldürmek, hırsızlık etmek, zina yapmak vs. günahların işlenmesine ruhsat tanınmış olacaktır.

- Hülasa: Vicdan azabını çekmek için, hiçbir zaman bir günahın işlenmesine bir gerekçe olamaz.

- Hz. Mevlana’nın hikayesine gelince:

Hikâye, saraya gizlice giren İblis’in Muaviye’yi namaza kaldırmasıyla başlar. Muaviye, İblis’in bu tavrında bir hinlik olduğunu anlar. Ona bunun sebebini sorar.

İblis, iyi niyetli olduğunu anlatmaya çabalasa da Muaviye ona inanmaz ve bütün iddialarını yalanlar. Sonunda İblis gerçeği itiraf etmek zorunda kalır.

İblis’in asıl amacı, Muaviye’nin namazı kaçırması halinde duyacağı üzüntünün sevabını almasını engellemektir. Zira bu hayıflanmanın büyük sevabı vardır.

Şiîler ve Haricîler, Hz. Muaviye’yi şiddetle yerip Müslümanlığını sorguladıkları halde hikayede, -Sahabi olması hasebiyle- Sünnîlerin onun hakkındaki olumlu yaklaşımları daha da yüceltici bir şekle sokulmuştur. Burada Muaviye, Şeytan’ın oyununu boşuna çıkaran feraset sahibi kâmil bir mümin olarak tasvir edilmiştir.

- Bilindiği üzere, namazı bilerek ve kasten kılmamak büyük günahtır. En kısa zamanda kaza edilmesi gerektiği gibi, tövbe ve istiğfar da edilmelidir.

Ancak, uyuyup kalan kişi, uyanamadığı için vaktinde namazını kılamasa, bu gecikmeden dolayı günahkâr olmaz, vaktinde kılamadığına üzüntüsünden dolayı da sevap kazanır. En kısa zamanda kaza etmesi yeterli olur.

Demek ki, Muaviye ve İblis hikâyesinde "günah işlemek ve bundan dolayı vicdan azabı çekmek" değil, hiçbir kusuru ve hatası olmadığı hâlde, meşru bir mazeretten dolayı bir ibadeti istem dışı zamanında yapamamanın verdiği üzüntü ve kederin sevabına dikkat çekmek gibi önemli bir erdemlik söz konusudur.

Kaynaklar:

- Muaviye ve İblis Hikayesi, Mesnevî’nin 2. Kitabı 2605-2790 beyitleri arasında anlatılmaktadır.
- Adnan Demircan, Mesnevî’de Geçen Muaviye-İblis Hikâyesi, İstem, Yıl:5, Sayı:10, 2007, s. 143 - 153.
- Mevlana Celaluddin-i Rumi, Mesnevi, Çev. ve Şerh: Tahiru’l-Mevlevî, Şamil Yayınevi, İstanbul (t.y.), VII-VIII, 798-844.
- Mesnevî ve Şerhi, Şerheden: Abdülbaki Gölpınarlı, 2. Basım, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1985, II, 380-398.
- Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, Çev. ve Şerh: A. Avni Konuk, Kitabevi, İstanbul 2005, IV, 215-265.
- Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, Mesnevî, Hazırlayan: Adnan Karaismailoğlu, Yeni Şafak Kültür Armağanı, İstanbul, 2004, I, 245-252.
- Mevlânâ, Konularına Göre Açıklamalı Mesnevi Tercümesi, Çev.: Şefik Can, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1999, I, 454-466.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet