Had cezaları sadece devlet mi uygular?

- Kuran'daki had cezalarının uygulanmasının yöneticilere özgü olduğunun delili nedir?
- Bunu destekleyecek kanıtlar Kuran'da ve Sünnette var mı?

Değerli kardeşimiz,

İslâm ceza hukukunda had cezaları "belirli bazı suçlara İslam'ın tayin ettiği cezalar"dır. Bu cezayı gerektiren suçlar beş tanedir: Zina, hırsızlık, içki içmek, kazf (namuslu birine zina iftirası) ve yol kesme (hırâbe).

حد الزنا.. حد القذف.. حد الخمر.. حد السرقة.. حد قطاع الطريق.. حد البغاة.

İslam ceza hukukunda "had"ler "Allah hakkı" olarak kabul edilmiştir. Yani haddi (İslâm'ın tespit ettiği cezayı) gerektiren suçlar amme hukukuna tecavüz anlamı taşımaktadır. Kısas kul hakkı olduğu için buna had denilmemiştir.

Haddin dışında kalan yani Kur'an ve sünnetle tayin edilmeyip hakimin takdirine bırakılmış cezalara ta'zir cezaları denir. Hapis, teşhir, sürgün vb. (ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l-İslâmî ve Edilletüh, 2. baskı, Dimaşk 1405/1985, 4/284 vd.)

İçki içme cezası dışındaki hadler Kuran'la, içki içme cezası ise Sünnetle sabittir.

Hadlerin devlet tarafından tatbik edilmesi konusunda ayet ve hadislerde açık bir nassa rastlayamadık. Ancak bu konuda “icma”nın varlığı görünmektedir. 

Dört mezhep alimlerine göre, hadlerin fertler tarafından uygulanması başka olumsuz fitne ve fesada sebebiyet vereceği için, bunları devlet tarafından icra edilmesi gerekir.

Keza bazı alimlere göre, hadlerle ilgili bazı ayetlerde “çoğul kipinin”nın kullanılması bu işin devlete ait olduğuna bir işarettir.

Mesela. “zina eden erkek ve kadınlardan her birine yüz celde vurunuz” (Nur, 24/2) mealindeki ayette, haddin tatbiki konusu çoğul kipiyle zikredilmesi buna işaret etmektedir.

Keza, hırsızlık konusunda da aynı kalıp kullanılmıştır. (bk. Maide; 5/38)

Hadlerin devlet başkanı veya vekili tarafından uygulanması ilkesi, bu cezaların kamu adına infaz edilmesinin ve hadlerin infazına verilen önemin tabii sonucu olup bazı hadlerin infazında devlet yetkilisinin hazır bulunması da istenir.

Hadlerin toplum huzurunda ve alenen infazı ise hadlerin uygulanmasının ıslah edici ve suçun işlenmesini önleyici etkisinden azami ölçüde faydalanmayı amaçlar.

Cezalar, İslam’ın muhafazasını esas aldığı beş temel değerin (akıl, din, can, ırz ve mal) korunması ilkesinin önemli bir parçasını teşkil eder. İslam toplumunda suçun işlenmesini en aza indirme, işlendiğinde ise suça denk bir ceza vererek hem şahsî hakları hem de toplum hukukunu, içtimaî yapıyı ve vicdanı koruma yönünde önemli bir rol üstlenir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Cezaları bireyler mi, devlet mi uygular?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet