"Güneş’i bir ziya/aydınlık, Ay’ı bir nur kılan,.." (Yunus, 10/5) diyerek başlayan ayette, ziya ve nur kelimelerinin ayrı kullanılması niçin olabilir?

Değerli kardeşimiz,

Kur'ân'ın değişik yerlerinde Güneş'in sirac ve ziya, Ay'ın nur kılındığı açıklanmakta­dır. (bk. Furkan, 25/61; Yunus, 10/5; Nuh, 71/16)

Siraç: Çıra, kandil, lamba gibi yakıtı kendinden olup etrafı aydınla­tan alete denir. Cenâb-ı Hak bu kelimeyle Güneş'in enerjisinin kaynağının kendisinde mevcut olduğunu, başka bir kaynaktan alıp yansıtmadığını bil­dirmektedir.

Nur: Etrafa yayılıp eşyayı görmemize yardımcı olan ışık demektir. Kaynağı kendinden değil de başka bir cisimden alıp yansıttığı için Ay'a "nur" denilmiştir. Güneş'e "sirac" denildiği gibi, "ziya" da denilmiştir. Ka­mus sahibinin de belirttiği gibi, "ziya" genellikle "nur"dan daha kuvvetlidir. Çünkü enerjisi kendisinde mevcuttur.

Nitekim, "Güneş’i bir ışık, Ay’ı bir nur kılan..."(Yunus, 10/5),  ayetinde Güneş için "ziya" Ay için ise "nur" ifadesi vardır. Bu âyetten farklı kesimler farklı mânâlar anlamış ve o mânâların hepsi de doğrudur. Meselâ; herhangi bir kimse, bu âyetten, güneş ve ayın her ikisinin de yeryüzüne ışık gönderdiğini anlar.

Bir Arap filoluğu ise, âyette geçen "sirac / lamba / kandil" kelimesinin işaretiyle güneşte ışık ile birlikte ısındırma özelliğinin de var olduğunu anlar. Bir astronomi bilgini ise, bu tabirlerden güneşin, ışığın bizzat kaynağı, ayın ise, ışığını dışarıdan almakta olduğunu anlar. Çünkü, Arapça’da ışığın kaynağı olan şeyler için "muzî" tabiri, ışığını dışarıdan alanlar için de "münîr" tabiri kullanılır. Meselâ: Aydınlık bir oda için "Ğurfetün müzîetün" denilmez, aksine "münîretün" denilir. Çünkü odanın ışığı dış kaynaklıdır. Buna karşılık bir ateş közü için "kabesün münîr" denilmez, aksine "müzî" denilir. Çünkü ateşteki ışık kendisinindir.

İşte Kur'an-ı Hakim'in Kur'an'da Ay için "nur-münîr", Güneş için "ziya-siraç" tabiri kullanmasının hikmetlerinden biri de bu ince farkı belirtmek içindir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet