Dört mezhebe göre, yatsı namazının son vakti ne zamandır?

1- Dört Mezhebe göre, yatsı namazının son vakti hakkında fetvaları ve bunu belirlerken aldıkları delil nedir?
2- Yatsı namazının son vakti gecenin ilk üçte biri veya yarısı olduğu hakkında sahih hadisler mevcut iken (Tirmizî, Salât :114, (151); Müslim, Mevâkît: 6, (1, 249, 250); Muvatta: 8, (1, 7); Müslim, Mesâcid: 173, (612); Ebû Dâvud, Salât: 2, (396); Nesâî, Mevâkît: 15, (1, 260) Yatsı namazının son vaktinin Fecr vaktine kadar diyen bir tane hadis var mıdır?
3- İmam Muhammed ve İmam Şafii yatsının son vaktinin gecenin üçte biri dediği aşağıdaki bilgiler ve Arabça’sının olduğu link doğru mu?
- Hanefîlerden es-Serahsî der ki: İmam Muhammed el-Kitab’da yatsı vaktinin gece yarısına (batı ufkunun iyice kararmasına) kadar olduğunu söylemiştir. İmam Şafii demiş ki; “Yatsının son vakti gecenin ilk üçte biri geçene kadardır. Gecenin bu bölümü geçince namazın vakti de geçer. Peygamber (s.a.v.)'den gelen rivayetlerin hepsinin gösterdiği şey, bundan sonra yatsı vaktinin çıktığıdır.”

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

- Hanefi mezhebine göre, yatsının son vakti fecr-i sadıkın doğmasına, yani sabah namazı vaktinin girmesine kadardır. Çünkü rivayete göre Peygamberimiz: “Her namazın son vakti bir sonraki namazın vaktinin girmesidir.” buyurmuştur. Diğer bir rivayete göre Ebu Hureyre de “Yatsının son vakti fecrin doğmasıyladır.” demiştir. (bk. Kâsani, Bedayiu’s-Sanayi, 1/124).

- Maliklere göre de muhtar olan yatsı namazını gecenin üçte birinden fazla tehir etmemektir. Fakat fecr-i sadıka kadar kılınabilir. (bk. Muhammed Aliş, Menehu’l-Celil, 1/181)

- Şafiilere göre de muhtar olan/tercih edilen husus, yatsı vaktini gecenin üçte birinden daha fazla ertelememektir, fakat fecr-i sadıka kadar kılınması caizdir. (Nevevi, el-Mecmu’, 3/39-40)

- Hanbelilere göre ise, yatsının -evla olan/tercih edilen- vakti gecenin üçte birine kadardır. Cevaz vakti ise gecenin yarısına kadardır. Zorunlu hallerde ise bu vakit fecre kadar devam edebilir. (İbn Kudame, el-Muğni, 1/278-279)

Denilebilir ki, değişik hadis rivayetlerine dayanan dört mezhep alimlerinin vardığı sonuç şudur:

“Yatsı vakti, fecr-i sadıkın doğmasıyla, yani sabah namazı vaktinin girmesiyle sona erer. Ancak, faziletli olan onu gecenin üçte birinden sonrasına bırakmamaktır.” (bk. Merkezu’l-Fetva, rakam: 71957).

Cevap 2:

Bu konuda şu sahih hadis bir ölçüdür:

“Uykuda kalarak namaz geçirmekte bir beis yoktur. Vebal (mazeretsiz olarak) bir namazın vaktini diğer namazın vakti girinceye kadar tehir edip kılmamaktadır.” (Müslim, Salat, 311)

Demek ki sabah namazı dışında (ki orada başka vakit yok; güneş doğar) her namazın vakti ardından gelen vaktin girmesiyle sona erer. Kuşkusuz bu hadisin hükmünde yatsı namazı da dahildir. (bk. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 1/586)

Cevap 3:

Sorudaki iddiayı seslendiren kişi, Mebsut’taki ifadeleri aktarırken “Bektaşilik” yapmıştır. Malum Bektaşinin biri namaz kılmamasının gerekçesini “sakın namaza yaklaşmayın” ayetine bağlamıştır. Arkadaşı bunun devamında “sarhoş iken” ifadesinin yer aldığını söyleyince, “benim ezberim buraya kadar...” demiş, işi pişkinliğe vurmuştur.

- Aynen bunun gibi: Arkadaşın ezberi şu kadardır: “es-Serahsî der ki: İmam Muhammed el-Kitab’da yatsı vaktinin gece yarısına (batı ufkunun iyice kararmasına) kadar olduğunu söylemiştir.”

Halbuki Serahsi, İmam Muhammed’in bu ifadesini şöyle açıklamıştır: “Maksat/maksadı, yatsı vaktinin tehir edilebileceği zamanı (gecenin yarısı) beyan etmektir. Yoksa, yatsı vaktinin idrak edileceği son vakit, ikinci fecrin doğmasıdır. Nitekim, fecirden önce Müslüman olan veya erginlik çağına giren kimsenin yatsı namazını kılması bize (hanefilere) göre farzdır.” (bk. Mebsut,1/145)

Yine soruda geçen “İmam Şafii demiş ki; “Yatsının son vakti gecenin ilk üçte biri geçene kadardır. Gecenin bu bölümü geçince namazın vakti de geçer. Peygamber (asm)'den gelen rivayetlerin hepsinin gösterdiği şey, bundan sonra yatsı vaktinin çıktığıdır.” şeklindeki ifadeler doğru değildir.

Orada yalnız şu ifade vardır: “İmam Şafii demiş ki; “Yatsının son vakti gecenin (ilk) üçte biri geçene kadardır. Çünkü, Resulullah (asm): “Cebrail bana namazları kıldırırken, ikinci günde yatsıyı gecenin üçte bir geçtiğinde kıldırdı.” buyurmuştur. (Mebsut, a.g.y) Ve Serahsi bundan sonra (İmam Şafii’nin bu görüşüne karşı çıkmış ve) yatsı namazının fecrin doğmasına kadar olduğunu gösteren hadis rivayetlerini delil getirmiştir. (bk. a.g.y)

- İmam Nevevi de İmam Şafiinin yatsı vaktinin sonu için kullandığı “gecenin üçte biri veya gecenin yarısı” ifadelerini şöyle açıklamıştır:

“Bu ifadeler ihtiyar vakti/tercih edilen/daha faziletli olan vakti açıklamak içindir. Yoksa yatsı namazının geçerlilik zamanı fecrin doğmasına, sabah namazı vaktinin girmesine kadar devam eder.” (bk. Nevevi, Mecmu, 3/36) 

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet