Depremi çocuklara nasıl anlatabiliriz?

Değerli kardeşimiz,

Çocuğa depremi anlatırken, öncelikle iki şey hedeflenmelidir:

Birincisi, mümkün olduğu kadar en uygun şekilde çocuğun depremle ilgili korkularını ve kaygılarını azaltmak ve onu rahatlatmaktır.

İkincisi de Allah’ın âlemde canlı cansız bütün varlıkların yaradılışlarını ve nasıl hareket edeceklerini düzenleyen kanunları olduğunu ve bizim de o kanunlara göre hareket etmemiz gerektiğini hatırlatmaktır.

Ama tüm bunlardan önce anne-babaların depreme karşı aşırı korku ve kaygılı olmaması, gerekli tedbirleri aldıktan sonra teslim ve tevekkül ile davranmış olması gerekir. Çünkü aşırı korkulu ve kaygılı bir ruh hâli içinde bulunan ebeveynler ne söylerlerse söylesinler, çocuğun korku ve kaygısını azaltamazlar.

Depremi Açıklayın

Çocuğu rahatlatmak ve kafasında oluşan soruları gidermek için yaşına ve algılama becerisine uygun bir şekilde depremin ne olduğunu açıklayın. Yani kafasında "Neden?" ve "Nasıl?" soruları cevapsız kalmamalıdır.

Mesela, depremin ne olduğunu ve nasıl oluştuğunu basit bir dille bu şekilde açıklayabilirsiniz: 

“Ayağımızı bastığımız toprak katı ve hareketsizdir. Ama dünyanın içine doğru gidildiğinde çok derinliklerde altında sıvı bulunan hareketli tabakalar, yerler var. Onların bazısı, bizim duyamayacağımız bir hızla hareket ederler. Bunlar bazen kırılır. Bu kırılma sonucunda titreşim olur. O titreşimde yer yüzünün ilgili yerleri sarsılır.”, vb gibi.

Çocuk daha da küçük ise, bunu haşlanmış bir yumurta ile de açıklayabilirsiniz. Yumurtanın bazı yerlerini çizin, sonra oraları çatlatın. Sonra “Yerin altında da böyle tabakalar var. Bunlar da çatlayınca yer yüzü sarsılır, işte biz buna deprem diyoruz.” dersiniz.

Tabiat Olaylarını Yaratanının Olduğunu Bildirin

Daha sonra tüm yer yüzü hareketlerinin ve dünyada yaşanan tabiat olaylarının başıboş olmadığı, hepsinin de Allah’ın gücü ve kuvveti ile bir kural göre hareket ettiği anlatılmalıdır.

Mesela şöyle denebilir:

"Tüm bunlar, bizim dışımızda ve müdahalemiz olmadan Yüce Yaratıcımızın emir ve kuvveti ile gerçekleşir. Tıpkı Güneş'in ve Ay'ın doğması ve batması gibi, tıpkı dünyanın dönmesi, baharın ve kışın gelmesi, karın ve yağmurun yağması gibi."

Üzerimize Düşeni Anlatın

Bunların hiçbirine bizim müdahale etmemiz mümkün değil. Bize düşen şey, aklımızı kullanarak bunların bize sağladığı faydalardan istifade etmektir. Çünkü aklımızı kullanmazsak, Allah’ın koyduğu kanunlara, kurallara uymazsak, bu faydalı şeyler bize zarar da verebilir.

Mesela yağmur faydalıdır, ama dere içine ev yaparsak, ağaçları kesersek, suyun akması için yeterince kanal yapmasak, bu faydalı olan yağmur, sele dönüşür ve bize zarar verebilirler.

Deprem de bunlardan biridir. Depreme karşı güvenli yerlerde sağlam evler yaparsak, ev içinde gerekli önlemler alırsak inşallah bir şey olmaz. Nitekim son depremde yan yana bulunan bir bina yıkılırken, diğer binanın camlarının dahi kırılmadığını gördük. Demek ki, insanlar deprem olduğu için değil, sağlam ev yapmadıkları için rahmete gittiler.

Allah Çok Merhametlidir, Hikmetsiz İş Yapmaz

Onun için biz olası tehlikelere karşı tedbirimizi alıp gerisini de Allah’ın takdirine bırakacağız. Her şeye rağmen zarar da görmüş olabiliriz. Bu durumda da Yüce Yaratıcımızın rahmetine, adaletine güvenip teslim olacağız, sabırlı olacağız. Çünkü o çok merhametlidir, kullarına zarar vermez.

İmtihan dünyasındayız, herkes için geçerli kanunlara uymayan insanlar zarar görse bile, Allah onların mükâfatını kat kat verecektir. Çünkü o, çok merhametlidir. Mesela “depremde ölenler bir nevi şehittirler” gibi veya benzer bir açıklama yapılırsa çocuk için yeterlidir.

Aldığınız Tedbirleri Anlatın

Bunu anlatırken, mutlak sizin de gerekli önlemleri aldığınızı, evinizin sağlam olduğunu, kaldığınız yerin güvenli olduğunu, deprem olsa bile basit bir dille inşallah size bir şey olmayacağını çocuğa anlatarak ona güven verin. Çünkü bu süreçte çocuğun en çok ihtiyaç hissettiği şey güvendir.

Deprem Olursa Ne Yapılması Gerektiğini Açıklayın

Bunun yanında deprem olursa nasıl davranması gerektiğini ve evde, odasında nerede ve nasıl durması gerektiğini de kendisine uygulamalı olarak gösterin. Gerekirse bu konuda çocuklara yönelik hazırlanan videoları da izletebilirsiniz.

Bunların dışında çocuğun bulunduğu ortamda televizyon, sosyal medya gibi yerlerden deprem haberlerini izlememek, mümkünse evde depremin yol açtığı felaketlerden söz etmemek de onun rahatlaması için önemlidir.

Çocuğu Normal Hayatında Tutmaya Çalışın

Özellikle depremin herkesi derinden etkilediği günlerde, mümkünse çocuğun rutin hayatını yaşamasını sağlamak, yalnız bırakmamak, akranları ile bir araya gelmesini sağlamak, bu da mümkün değilse parklarda veya en azında evde anne-babası olarak onuna oyun oynamak ve vakit geçirmek de bu süreci sağlıklı atlatmaları için önemlidir.

Önemli Üç Not:

• Ebeveynler öncelikle kendi duygularını yönetebilmelidir. Kendi korkularını kontrol altına alamayan ebeveynin çocuğunu rahatlatması çok zor.

• Kendi korkularınızı, üzüntülerinizi çocuğunuzla paylaşın. Böylece çocuklar korkunun, kaygının, üzüntünün normal duygular olduğunu anlamış olur.

• Müslümanlar olarak her türlü maddi ve manevi tedbirleri alır, Allah’ın rahmetine ve hikmetine itimat ederiz; bunu hem dilimizle hem de halimizle ve davranışlarımızla göstermeli ve yaşamalıyız.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet