Camilerde imamın cemaatten yüksek bir yerde namaz kılmasının hikmeti nedir?

Camilerde imam efendilerin bulunduğu yer ile cemaatın durduğu yer arasındaki yükseklik farkı namazın batıl olmasına sebep midir? Bunun yakın tarihte kasıtlı olarak namazların ifsadı için yapıldığı söylenmektedir. Bu konu üzerinde durulması gereken bir konu mudur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

İster namaz kılmayı cemaate göstermek gayesiyle olsun, ister başka maksatla olsun, imamın cemaatten bir arşın ve daha fazla yüksekte durması mekruhtur. Çünkü Huzeyfe ve Ebu Mesud hadisinde rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber (asm) şöyle buyurdu:

"Kişi bir topluluğa imam olduğu zaman, cemaatin bulunduğu yerden daha yüksek bir yerde durmasın."1

İbni Mesud imamın cemaatten yüksek bir yerde durmasını yasakladı. Yine Hanefi, Maliki ve Şafiilere göre, cemaatin imamın bulunduğu yerden bir arşın kadar yüksek yerde durmaları mekruhtur. Bu mezheplere göre her iki halde de kerahet, imamla birlikte, cemaatten en az bir kişinin bulunmaması ile kayıtlandırılmıştır. Eğer imamla birlikte cemaatten bir veya daha çok kişi bulunursa mekruhluk yoktur.

Malikiler bu meselede cuma namazını istisna tutmuşlardır. Çünkü onlara göre mescidin üstünde cuma namazı kılmak batıldır. Nitekim Şafiilerle birlikte, zaruret veya bir ihtiyaca dayalı olarak yahut cemaate namazın nasıl kılındığını öğretmek maksadı ile imamın yüksek bir yerde namaz kılmasını da istisna etmişlerdir. Böyle bir namaz onlara göre caiz olur. Fakat imam veya cemaat bu yükseğe çıkmaktan kibirlenmeyi kastetmişlerse, hem imamın hem de cemaatin namazı batıldır. Çünkü kibir namaz ile çelişen bir davranıştır.

Hanbelilere göre, kerahet imamdan daha aşağıda namaz kılanlara mahsus olup, imamla aynı seviyede yahut daha yüksekte namaz kılanlar için kerahet yoktur. Çünkü bu mana imamdan daha aşağıda kılanlar için bulunmakta olup, bunların dışında kalanlar için böyle bir mana yoktur.

Hanbeli ve Malikilere göre, minber basamaklarından bir basamak, yani bir karış, yahut bir arşın kadar yüksek bir yerde imamın namaz kılmasında beis yoktur. Nitekim Malikiler de namazın nasıl kılındığını cemaate öğretmek zarureti dolayısıyla imamın yüksek bir yerde namaz kılmasını istisna etmişlerdir. Çünkü Sehl hadisinde rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber (asm) minberin en alt basamağı üzerinde namaz kılmıştır.2

Dipnotlar:

1. Bu hadisi Ebu Davud rivayet etmiştir.

2. Buhari ve Müslim rivayet etmiştir.

(bk. Prof. Dr. Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet