Camide cemaati rahatsız etmekle ilgili, "Cuma günü kim cemaatin omuzlarını yararak ilerlerse cehenneme bir köprü ittihaz olunur." (Tirmizi, Salat ,369) hadisini nasıl anlamak gerekir?

Değerli kardeşimiz,

Tirmizî'de Mu'az İbnu Enes'ten merfu olarak şu rivâyet kaydedilmiştir:

"Cuma günü kim cemaatin omuzlarını yararak ilerlerse, cehenneme bir köprü ittihaz olunur." [Tirmizî, Salât 369, (513).]

AÇIKLAMA:

1. Hadisten, insanları yararak ön kısımlarda yer aramanın uygun görülmemesi cuma gününe has olup, diğer günlerde bu yasak yokmuş ma'nâsı çıkmaktadır. Âlimler, hadisi böyle anlamazlar. Bu ifadenin genel durumu esas aldığını, kerahetin diğer gün ve vakitleri de içine aldığını belirterek, namaz için gelen cemaatin arkadan gelenlerce rahatsız edilmemesi gerektiğini belirtirler. Hatta âlimler, bunu sadece ibadet cemaatine değil, ilim vs. için teşkil edilen cemaatlere de teşmil ederler.

2. Resûlullah (asm), cemaati yararak geçenlere ağır bir sakındırmayı haber veriyor: "Kendisi halkı çiğneyip geçtiği gibi, cehenneme giden yolda herkesçe çiğnenen bir köprü kılınmak..." Zîra derler "Ceza, yapılan hatanın cinsindendir."

3. Hadiste geçen اَتَّخَذَ fiilini meçhul ve mâlûm her iki sûrette okumak mümkündür. Verilen mâna ve yorum meçhule göredir. Mâlûm okunursa mâna şöyle olur: "...cehenneme (götüren) bir köprü edinir." Yani "Halkı yararak öne geçme ameli sebebiyle, kendisi için cehenneme götüren bir köprü edinir." Ancak önceki okunuşta ma'nâ daha açık ve daha uygun bulunmuştur. Deylemî'nin Müsnedü'l-Firdevsinde geçen rivayette buna açıklık getirir: جَعَلَهُ اللّهُ يَوْمَ القِيَامَةِ بِسّْراً "...Allah onu kıyâmet günü cehenneme bir köprü yapar."

Bu rivayetler, böyle yapanların cehenneme gideceği anlamına gelmez. Yapılan işlemin kötü olduğunu anlatmak ve camide cemaati rahatsız edecek şeylerden sakındırmak içindir. Bu durum hem ibadet edenleri rahatsız etmeye ve ibadetlerine zarar vermeye neden olur, hem de insanlar rahatsız olacağı için, kul hakkına girmek anlamına gelebilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet