Bir şey istendiğinde yok demenin sakıncası var mı?

Değerli kardeşimiz,

Bizden bir şey istenildiğinde, eğer yok ise elbette yok demenin sakıncası yoktur. Bununla beraber hemen yok demeyip "Bir düşünelim, bir bakallım, hayırlı kapılar açılabilir..." gibi bir ifade kullanmak ve yardımcı olmaya çalışmak daha uygun olur.

Nitekim Hz. Cabir’in bildirdiğine göre, Hz. Peygamber (asm) Efendimizden bir şey istendiği zaman asla “yok” dememiştir. (Buhârî, Edeb 39; Müslim, Fezâil 56)

Her yönden mükemmel ve “en güzel örnek” olan Hz. Peygamber (asm), kerem ve cömertlik bakımından da herkesten önde idi. Onun, insanların en cömerdi olduğuna, ramazan aylarında ise daha bir başka cömert davrandığına dair sahih rivayetler bulunmaktadır (bk. Buhârî, Edeb 39).

Cabir radıyallahu anh’ın bu şehadetinden de anlıyoruz ki, Hz. Peygamber (asm) kendisinden bir şey istenildiği zaman asla “yok” demez, kimseyi “reddetmezdi.”

Bunun anlamı da her halde, “Varsa ve vermesi mümkünse verir, verecek bir şeyi yoksa, belki bir yerden bir yardım gelir diye bekler veya yardım etmeyi vaad eder ya da güzel sözler söyleyerek isteyenin gönlünü alırdı.” demektir.

Hatta bir başka rivayette, “Kendisinden bir şey istenildi mi, onu yerine getirmek isterse 'Evet, olur.' der; eğer yapmak istemezse 'hayır' demez sadece sükut ederdi.” denilmektedir. Nitekim Efendimiz (asm), yiyecekler konusunda da aynı tavır içindeydi:

“Hiçbir yiyeceğe kusur bulmaz; canı isterse yer, istemezse yemezdi.” (Buharî, Etime 21).

Hz. Peygamber Efendimiz (asm), elinde mal varken sırf vermemek için asla “hayır, yok” dememiştir. Ancak özür beyanı anlamında “yok” demiştir. Nitekim “Kendilerine binek sağlaman için sana geldiklerinde, sizi bindirecek bir binek bulamıyorum demiştin...” (Tevbe, 9/92) ayeti bu hususu tespit etmektedir.

Hz. Peygamberin (asm) Tebük Harbi öncesinde Eşarîlerin kendisinden binek istemeleri üzerine yemin ederek “Vallahi size verecek bineğim yok.” buyurduğu bildirilmektedir. (bk. Buhârî, Eymân 1, 4, 18)

Herhalde bu, Cabir radıyallahu anhın haber verdiği genel tavrın yegane istisnasıdır. Zaten daha sonra Hz. Peygamber (asm), o yemininden dönerek Eşarilere 5 veya 6 deve vermiştir. Bu olayda Hz. Peygamber, bir konuda yemin etmiş bile olsa, zıddını hayırlı görünce, hayırlı olanı tercih etmek gerektiğini örneklendirmiştir.

Özetle, Hz. Peygamber Efendimiz (asm) kendisinden bir şey istenilince, varsa verir, yoksa “yok” demez, sükût ederdi. (Riyazü's Salihin - İmam Nevevi Tercüme ve Şerh)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet