Ayıplı mal satımından ötürü maddi / manevi tazminat almam caiz midir?

1. Ben internet üzerinden bir elektronik ürün satın aldım. Ürün ayıplı idi mağaza da bunu kabul edip paramı iade etti. Ayıplı mal satımından dolayı vaktim zayi oldu, mağdur duruma düştüm. Mahkemeye başvurup bana çektirdikleri zahmetten ve her ne kadar iade sağlanmış da olsa paramın onlarda mahsur kalması hasebiyle ayrı ayrı tazminat davası açabiliyorum, bu davadan alacağım para caiz midir?
2. Bir firmadan aldığım elektronik ürünün bir parçası garanti kapsamında değiştirildi, fakat bozuk parça yerine taktıkları parça da ayıplı idi, bundan ötürü de tazminat davası açabiliyorum, bu davadan alacağım para caiz midir?

Değerli kardeşimiz,

1. Malı geri iade edip parayı aldıktan sonra, mahkemeye bu ikinci başvuru yapmak pek isabetli olmaz. Çünkü “zahmet veya vaktin zayi olması” mefhumu kişiden kişiye değişebilir. Bunun reel bir karşılığını bulmak çok zordur.

Bu sebeple, şüpheli bir işten kaçınmak niyetiyle böyle bir davadan uzak durmak, takvaya daha uygun olduğunu düşünüyoruz. 

2. Bu parçaların bozuk olması karşılığında zarara uygun bir tazminat almakta sakınca yoktur. Yeter ki tazminat, zarar etmekten kaynaklanan hakkınızdan fazla bir meblağ olmasın.

Ayıplı ürünle ilgili hakların kullanımı iki şekilde gerçekleşir:

a. Malın ayıp sebebiyle geri verilmesi: Mal ayıp sebebi ile iade edildiğinde alıcı, bedelden o ana kadar ödediğini geri alır, varsa kalan borçları da düşer.

b. Bedelden kesinti yapılması: Alıcının, ayıplı malın satıcıya iadesinin mümkün olmadığı durumlarda, ödediği veya ödeyeceği bedelden ayıba denk düşen miktarı düşürülür.

Müşteri bu iki hakkın kullanımı ile artık o ayıp ile ilgili olarak başka bir talepte bulunamaz. Fakat malda ayıp muhayyerliğini gerektiren bir başka ayıp bulunması durumunda, bu ayıp da önceki ayıp gibi yeniden hukuki işlemlere tabi olur.

Ayrıca müşteri, ayıp sebebiyle gördüğü zararı da satıcıya veya üreticiye tazmin ettirebilir.

Bu tazminat, maddî bir zarar tazminatı ise problem yoktur; almak caizdir.

Manevi tazminat ise, İmam Ebu Yusuf’a göre hükümet-i elem adıyla bunu almak caizdir. (bk. Serahsi, Mebsud, 26/81; İbn Abidin, Reddü’l-muhtar, 5/511, 515)

İmam Ebu Yusuf’un bu görüşüyle amel edilebilir. Ancak bu durumda çok dikkatli olmak gerekir; bir hak alacağız derken haksızlık yapmaktan korkmak ve kılı kırk yararcasına hareket etmek lazımdır.

Bu nedenle maddi olarak ölçülemeyen ve göreceli olan durumlarda affetmek ve bağışlamak yoluna gitmek takvaya ve kardeşlik ruhuna uygun olanıdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet