Ayetlerde geçen kitap ve hikmet, aynı mı yoksa farklı mı?

"Ey bizim Rabbimiz, bir de onlara içlerinden öyle bir peygamber gönder ki, onlara senin âyetlerini tilavet eylesin, kendilerine kitabı ve hikmeti öğretsin..." Bakara 129

"Nitekim içinizden size bir peygamber gönderdik. O size âyetlerimizi okuyor, sizi temizliyor, size kitabı ve hikmeti öğretiyor. Size bilmediğiniz şeyleri öğretiyor" Bakara 151

gibi birçok ayette geçen 'kitap ve hikmet' in bağlaç olduğunu bir bütün olduğunu okumuştum.

- Kitap ve hikmet ayrı anlamları mı vardır? Eğer ayrı anlamları varsa Rab "ahirette sadece Kuran'dan sorulacaksınız" diyor. Tezatlık olmuyor mu? Bağlaç anlamına geliyorsa Efendimizin sünnetlerine hadislerine delil ayet hangileridir?

Değerli kardeşimiz,

- Ayetlerdeki “hikmet” Hz. Peygamber (asm)'in sünneti manasına gelir. Hikmetin sünnet olarak açıklanması müfessirlerin büyük çoğunluğunun ilk mana olarak kabul ettikleri bir hakikattir. (bk. Taberi, Razi, İbn Kesir, Bakara: 129, 151. ayetin tefsiri)

- Bazı alimlere göre “hikmet” dindeki anlayış, kavrayış manasına gelir. Taberi’ye göre bu görüş ile diğeri arasında bir aykırılık yoktur. (bk. Taberi, a.y)  Çünkü sünnet Kur’an’ın bir tefsiri ve açıklamasıdır. Bu ise dindeki anlayış ve kavrayışın ortaya konması manasına gelir.

- Tefsir kaynaklarında “hikmet” ayrıca kitabın kendisi, sünnet, kitabı anlamak, Kur’an’daki nasihatler, ilim-amel olarak da kabul edilmiştir. (bk. Alusi, ilgili ayetin tefsiri)

- Denilebilir ki, hikmet bütün detaylarıyla zikredilen manalarının hepsi Hz. Peygamberin sünnetidir ki, Kur’an’ın mücmel manalarını o tafsil eder, işaretlerini o açıklar ve hakeza.. Zaten realite olarak Hz. Peygamberin Kur’an’ı ve sünneti ders vermesinden başka bir şey söz konusu değildir.

- Müfessir Razi’ye göre “hikmet” Kur’an’ın detaylı olan hüküm ve prensipleridir. (Razi, Bakara, 151. ayetin tefsiri) Bu açıklama da hikmetin sünnet anlamına geldiğini göstermektedir. Çünkü Hz. Peygamber (asm)'in Kur’an’ı “tebliğ” görevi yanında “tebyin” (Kur’ân’ı açıklama) görevi de vardır.

Özetlersek, İmam Şafii’nin dediği gibi ayetlerde yer alan “hikmet” kavramı Hz. Peygamberin sünneti anlamına gelir. (bk. Razi, a.y)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Sünnetin bağlayıcılığı, örnek alınması ve kaynağının vahiy olup ...
- Kuran-ı Kerimin Yeterliliği, Sünnet olmadan Din olur mu, bir ...
- Hadislerin yazılması, toplanması / tedvini, günümüze kadar ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet