Araf Suresi 40. ayette geçen, "… deve (veya halat) iğne deliğinden geçinceye kadar onlar cennete giremeyeceklerdir." ifadesi ne demektir?

Değerli kardeşimiz,

- Kur’an insanlara gönderilen bir mesaj olduğuna göre, onun insanlar tarafından anlaşılabilen bir üslupla muhataplarına hitap etmesi, belagatın bir gereğidir.

- Kur’an’ın ilk muhatapları Arap oldukları için Kur’an da Arapça inmiştir. Arap dili, temsil, teşbih, istiare, mecaz gibi edebî sanatların çok kullanıldığı bir konuma sahiptir. O halde, Kur’an’ın indiği Arap dilindeki mevcut üslubu takip etmesi, o dilde kullanılan temsiller ve teşbihlere yer vermesi gayet uygundur.

- İşte “deve (veya halat) iğne deliğinden geçinceye kadar, onlar cennete giremeyeceklerdir.” mealindeki teşbih ve temsil de bu edebî durumdan kaynaklanan bir üsluptur. Bu tür bir üslupta aranması gereken şey, ifade edilmek istenen gerçeğe katkısının olup olmadığıdır. Eğer açıklanması istenen gerçeğin daha iyi anlaşılmasına yardımcı oluyorsa, söz konusu üslup, belagat ilminin kabul ettiği bir performansa sahip olduğu; aksine böyle bir katkı yapmayan bir üslubun edebî vecheye sahip olmadığı anlaşılır.

- Kur’an’da gaybî bir mesele olan cennete girip girmeme hususunda bazı kriterler ortaya konmuştur. Cennete girmek için iman ve salih amel/güzel iş yapmak zorunlu olduğu gibi, imansızlık ve itaatsizlik de cennete gitmeye mani olan en büyük etkendir. Bu gaybî konuyu göz önüne sermek için temsil yoluna baş vurmak, Kur’an’ın çokça kullandığı bir üsluptur. Bu ayette de bir gerçeği göz önüne sermek, gözle görünür bir misalle taçlandırmak, gaybî bir hakikati herkes tarafından kolayca algılanabilen bir pencereden göstermek için  böyle bir temsil kullanılmıştır:

“Bizim âyetlerimizi yalanlayan ve onlara inanmaya tenezzül etmeyenler var ya, işte onlara göğün kapıları açılmayacak ve deve (veya halat) iğne deliğinden geçinceye kadar onlar cennete giremeyeceklerdir. İşte suçluları böyle cezalandırırız.” (Araf, 7/40)

- Bu Âyette, bütün canlıların arasından deve seçilmiştir. Çünkü Kur'an'ın ilk muhatapları olan Araplar katında en büyük hayvan deve idi. Bir de iğnenin deliği zikredilmiş, çünkü o da deliklerin en darıdır. Devenin o büyük vücuduna rağmen o daracık iğne deliğinden geçmesi imkansızdır. Öyleyse kâfirlerin de cennete girmeleri muhaldir.

Bunun mantık açısından yadırganacak hiçbir tarafı yoktur. Bir halatın veya bir devenin bir iğne deliğinden geçmesi ne kadar imkânsız ise, bir inkârcının cennete girmesi de o kadar imkânsızdır. Yolu değiştirmenin her zaman mümkün olduğu bu dünya hayatındaki insanlara, açık bir misalle küfrün çıkmaz sokak olduğunu bildirmek kadar şefkatli bir uyarı olamaz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet