Anne babasına isyan eden, cennete giremez mi?

- Anne babasına isyan eden kimse bütün ibadetleri yapsa yine cennete giremez, anlamında bir ayet var mı?
- Eğer varsa bu ne demektir?

Değerli kardeşimiz,

Hayır, bu anlamda bir ayet yoktur.

Ancak, “Ana-babasına asi olan, ne yaparsa yapsın cennete giremez. Ana-babasına iyilik eden, ne yaparsa yapsın, cehenneme girmez.” anlamında bir hadis rivayeti vardır. (bk. Deylemi, no: 5063)

Şevkani, bu rivayetin senedinde yalancı bir ravinin bulunduğu söyleyerek, rivayetin uydurma olduğuna dikkat çekmiştir. (el-Fevaidü’l-mecmua, s. 257-258)

Bu anlamda sahih bir hadis varsa, bunun manası meşru bir mazereti olmadan anne babasına isyan eden kimse "Cezasını çekmeden veya affedilmeden cennete giremez." demektir. Yoksa ebediyen cennete giremez anlamında değildir.

Gerek Kur'an-ı Kerîm’de gerekse hadislerde, çoğunlukla Allah’a kulluk görevinin hemen ardından ana babaya karşı saygılı olma ve iyi davranmanın bir görev olduğuna dikkat çekilir. Nitekim Bakara suresinin 83. ayetinde İsrâiloğullarına yüklenen ve uyacaklarına dair söz (misak) alınan sekiz konudaki görevler sıralanırken, en başta yalnızca Allah’a kulluk, ikinci olarak da ana babaya iyilik etme (ihsan) vazifesi gösterilmiştir.

Aynı şekilde, Müslümanların başlıca ahlaki vecibelerinin sıralandığı Enam suresinin 151-153. ayetlerinde de Allah’a ibadetten sonra ana babaya iyilik görevinin zikredildiği görülür.

İsrâ suresinin 23. ayetinde ise, ana babaya karşı saygısızlığın en basit ifadesi olmak üzere, “Onlara öf bile demeyiniz.” buyurulmuştur. 

Ana babaya karşı ahlaki vazifelerle ilgili hadislerin bir bölümü, onlara asi olmanın yasak kılındığına dairdir ve bu isyan genellikle “ukuk” kavramıyla ifade edilir.

Ukuk, bir hadis ve ahlak terimi olarak, özellikle ebeveynin gönlünü incitecek, ebeveyn ile evlat arasındaki sevgi ve gönül bağını koparacak olan isyan, eziyet, hakaret gibi olumsuz duygu ve davranışları ifade eder ve genellikle “birr”in zıddı olarak kullanılır. (bk. Aynî, Umdetü’l-ḳārî, Kahire 1392/1972 18/121)

Hz. Peygamber (asm) bütün hadis kaynaklarında geçen bir sözünde “kebâir” yani büyük günahlar diye bilinen başlıca dinî-ahlaki kötülüklerin en büyüklerini “Allah’a ortak koşmak, ebeveyne asi olmak ve yalan şahitliği yapmak” şeklinde sıralamıştır. (Buhârî, Edeb, 6; Müslim, İman, 143, 144)

Yine Hz. Peygamber efendimiz, Allah’ın dilediği birçok günahın cezasını kıyamet gününe kadar erteleyeceğini, ancak ana babalarına asi olanların cezasını dünyada başlatacağını belirtmiş (bk. Zehebî, Kebair, s. 44), ayrıca Allah’a sunulup da geri çevrilmeyecek dilekler arasında, ana babaların evlatlarına yaptıkları bedduaları da saymıştır. (bk. Buhârî, Edeb, 5)

İslam ahlakçıları, kaide olarak, diğer bütün insanların ve Müslümanların karşılıklı sahip oldukları haklara evlat karşısında ebeveynin de sahip olduğunu belirtmişler, bundan başka onlara karşı yerine getirilmesi gereken daha başka özel görevler de sıralamışlardır.

Ebeveyne karşı yerine getirilmesi gereken görevlerin başlıcaları:

- Ebeveynin maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamaya, huzurlu bir hayat yaşamalarını sağlamaya çalışmak,
- İstemeden vermek,
- Kendilerinden aşırı fedakârlıklar beklememek,
- Haklarında şikayetçi olmamak,
- Kusurlarını saklamak ve iyiliklerinden söz ederek itibarlarını korumak,
- Dinî bakımdan ciddi olmayan kusurlarını görmezlikten gelmek,
- Uyarılmaları dinî bir zaruret olan konularda bile, uyarıları incitmeden yapmak,
- Hayatta iken ve öldükten sonra haklarında duacı olmak,
- Haram olmayan konularda isteklerini yerine getirmek,
- Hayır ve ibadetlerine yardımcı olmak.

Bunlar, dinin ve örfün belirlediği ahlak kurallarıdır.

Bu konuda hadislerde yer alan bir önemli husus da ebeveynin ölümlerinden sonra hatıralarını yaşatmak üzere onların dostlarıyla ilişkiyi devam ettirme gereğidir ki bu da evlada düşen bir vefa ve kadirbilirlik borcudur.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Cennete giremez, ne demektir?

- Akrabayla ilişkiyi kesen cennete giremez mi?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet