Utanmanın ölçüsü nedir?

​- Dışarda dua edecekken bazen utanıyorum. Yani mesela ellerimi açamıyorum ya da dudaklarımı kıpırdatırken kendi kendime konuşuyormuş gibi zannedecekler diye utanıyorum. Böyle bir şey günah mı?

Değerli kardeşimiz,

Utanmak Nedir?

Öncelikle ifade edelim ki, ilim her şeyin başıdır. Utanmanın ne olduğunu bilirsek, bu duyguyu yerli yerinde kullanırız, toplum içinde dua etmekten de asla utanmayız. Çünkü utanma duygusu dediğimiz hayâ kelimesi ahlak terimi olarak “nefsin çirkin davranışlardan rahatsız olup onları terk etmesi”, “kötü bir işin yapılmasından veya iyi bir işin terkedilmesinden dolayı insanın yüzünü kızartan sıkıntı” şeklinde tarif edilir. (Râgıb, Müfredât, “ḥyy” md.; Kadı Iyaz, Şifa, 1/152) 

Deme ki sizin utanmanızı gerektirecek bir durum yoktur.

Kimden Utanılır?

Utanma duygusu İslam'da önemli bir değerdir ve genel anlamda hayâ, kişinin Allah’a, insanlara ve görünen görünmeyen diğer varlıklara karşı saygılı bir tavır sergilemesini ifade eder.

Ancak sizin belirttiğiniz durum, kamusal alanda dua ederken insanların ne düşüneceğine dair hissettiğiniz bir tür sosyal kaygı ile ilgilidir. Bu, insani bir duygudur ve günah olarak değerlendirilmez.

Bununla birlikte, duayı sadece Allah ile aranızdaki bir bağ olarak görüp, diğer insanların düşüncelerini kale almamanız en doğrusudur.

Utanma ve Hayâ İbadetlere Engel Olmamalı

İslam’da hayâ (utanma) çok kıymetli bir erdemdir ve Peygamber Efendimiz (asm) de “Hayâ imandandır ” (Buhari, İman, 16) diyerek utanmanın imanın bir parçası olduğunu belirtmiştir.

Peygamber Efendimiz (asm), hayânın güzel olduğunu belirtmekle beraber, utanmanın bizi doğru olanı yapmaktan alıkoymaması gerektiği de bir gerçektir. Yani Allah’a kulluk konusunda riya olur diye çekinmemek gerekir.

Bediüzzaman Said Nursi ise "Şeaire riya giremez ve ilan edilir. Nafile nevinden de olsa, şahsi farzlardan daha ehemmiyetlidir.” demiştir. (Lemalar, 11. Lema)

Dua Ederken Utanmayın

Sizin yaşadığınız durum, muhtemelen sosyal kaygı ile ilgili bir meseledir ve bu, günah olarak görülmez. Bir insanın kamusal alanda dua ederken kendini huzursuz hissetmesi, başkalarının ne düşüneceğine dair endişelerden kaynaklanabilir.

Bu durumda, dua etmenin aslında Allah’la birebir olan özel bir bağlantı olduğunu hatırlamanız ve başkalarının düşüncelerinden ziyade Allah’ın dualarınızı işittiğine odaklanmanız, bu utangaçlığı yenmenize yardımcı olabilir.

Dua Ederken Önemli Olan Niyettir

Eğer topluluk içinde ellerinizi açmak sizi rahatsız ediyorsa, içinizden sessiz bir dua edebilirsiniz. Allah her duayı işitir, ister sesli olsun ister sessiz.

Başkalarının ne düşündüğüne fazla odaklanmadan, dua ederken küçük adımlarla kendinizi daha rahat hissetmeye çalışabilirsiniz. İlk başta gözle çok fark edilmeyen şekillerde dua etmeye başlayarak kendinizi alıştırabilirsiniz.

Günah mı?

Hayır, bu his günah değildir. Günah, insanın bilerek ve isteyerek Allah’ın emirlerine karşı gelmesidir. Sizin durumunuzda ise, sadece sosyal bir çekinme yaşıyorsun. Bu tür duygulara sahip olman gayet insani ve doğal bir şeydir.

Sonuç olarak, bu utangaçlık tamamen insanidir ve günah değildir. Allah’ın sizi her hâlinizle kabul ettiğini, ihlasla yapılan her duanın değerli olduğunu unutmamak önemli.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet