Tekebbür, çalım satma ve gösteriş için giyinmek caiz mi?

- Bir kitapta şöyle bir açıklama gördüm:
- Hanefi fukahası, Resûl-i Ekrem (sav)'in; Hz. Mikdat b. Madi'ye hitaben: "Tekebbür ve çalım satma (gösteriş) olmadığı halde (bunlardan uzak kalarak) ye, iç ve giy" hadisini esas alarak, “tekebbür için giyinmek mekruhtur.” hükmünü beyan etmiştir.
- Dolayısıyla Allahû Teâla (cc)'nın nimetini izhar için güzel giyinmek müstehab, tekebbür için güzel giyinmek ise, mekruhtur. Buradaki ince fark; kalple ilgili bir olaydır.
- Kibir haram ise kibir üzeri giyinmek nasıl mekruh oluyor?

Değerli kardeşimiz,

Hanefilerde “mekruh” kavramı mutlak olarak kullanıldığı zaman “tahrimen mekruh” kabul edilir. Bu da harama yakındır.

Soruda geçen hadis rivayetini Buhari ta’likan rivayet etmiştir. (Buhari, Lİbas,1)

Ancak burada çoğul kalıbıyla şöyle ifade edilmiştir:

“İsraf etmeden, kibre kapılmadan, yiyin, için, giyinin, sadaka verin.”

İbn Abbas da şöyle demiştir: “İstediğini ye, istediğini giyin... Yeter ki, şu iki şey: israf ve kibir seni hataya düşürmesin.” (Buhari, a.y)

Hanefi alimlerine göre, elbise giymenin hükmü yerine göre farklılık arz eder:

- Avret yerlerini örtmek farzdır.

- Avret yerlerini örtmekle beraber, biraz süslü bir elbiseyi tercih etmek müstehaptır.

- (Sadece avret mahalli için değil, genel olarak) önemli toplantılara katılırken, bayramlarda süslü, güzel elbise giymek mübahtır.

- Kibir ve gösteriş için elbise giymek mekruhtur. (bk. el-İhtiyar, 4/177-178)

Bu son ifadeyle ilgili şunlar söylenebilir:

a) Hanefilere göre, kati delil (Kur'an, mütevatir hadis) ile sabit olan bir emir farzdır, bir nehiy / yasak haramdır. Kati olmayan bir delil ile sabit olan bir emir vacip, bir nehiy / yasak ise tahrimen mekruhtur. Ve günah bakımından tahrimen mekruh ile haram arasında fark yoktur.

Buradaki hadis/hadisler mütevatir olmadığı gibi, sıhhatı da çok kuvvetli değildir. Buhari’nin bunu t’alikan rivayet etmesi de bunu göstermektedir. Bu sebeple burada haram yerine “tahrimen mekruhtur” demek, Hanefi mazhebinin genel görüşlerine uygundur.

Tabii şunu da biliyoruz ki, Hanefi mezhebine göre kayıtsız kullanılan “mekruh” kavramı da tahrimen mekruh kabul edilir.

b) Bazı alimlere göre, gösteriş için bir elbise giymek iki yönden değerlendirilir.

Birincisi: Gösteriş fiili bakımından. Bu fiilin işlenmesi haramdır.

İkincisi: Elbisenin giyilmesi. Bu ise aslında mübahtır, fakat gösterişe eşlik ettiği için mekruh olur. Nitekim, Peygamberimiz (asm) paçaların uzatılmasının doğru olmadığını bildirdiği zaman, Hz. Ebu Bekir, kendi paçalarının da uzun olduğunu söylemiş. Bunun üzerine Efendimiz (asm): “Sen bunu kibir, gösteriş için yapanlardan değilsin.” diye buyurmuştur. (bk. Neylu’l-Evtar, 2/132)

Şevkani, bu rivayet dayanarak, “kibir, gösteriş olmadığı takdirde, paçaların uzatılması haram olmaz” demiştir. (Nelu’l-Evtar, a.g.y)

Hanefi alimleri bu görüşü benimsemiş olabilirler.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet