Şeytan'ın Hileleri adlı kitapta anlatılanlar doğru mudur?

- Muhyiddin İbn-i Arabî'ye ait olduğu söylenen "Şeytan'ın Hileleri" adlı kitapta anlatılanlar doğru mudur?
- Hadis kritiği açısından sahih midir?

Değerli kardeşimiz,

Önce şunu belirtmekte fayda vardır; bazı alimlerin ifade ettiğine göre, bazı kimseler İbn Arabî’yi kötülemek -veya şöhretinden istifade etmek- maksadıyla onun adına bazı eserler veya kitaplarındaki bazı bilgiler uydurmuşlardır. Bu “Hikaye” de öyle bir hikâye cinsinden olma ihtimalini düşündürüyor.

Başta kullanılan “Hamdele” ve “Salvele”nin klasik ifadeleri İbn Arabî’nin -örneğin- Futuhat ve Fusus’ta kullandığı ifadelerine uymamaktadır. Yine bu uzun hadis rivayetlerinde -araya girerek- herhangi bir yorum ve tahlile yer verilmemesi de İbn Arabî’nin bilinen üslubuyla pek örtüşmemektedir.

Bilindiği üzere, "Şeytan'ın Hileleri'' (Hikayetu İblis) konusu, beş-altı sayfalık bir tek hadis olarak rivayet edilmiştir. Bu uzunluk, genel olarak diğer hadis standartlarına uymamaktadır.

İlgili hadiste yer alan değişik bilgiler, farklı hadis kaynaklarında mevcuttur. Bu ise, hadisin müdrec olduğu (değişik hadislerde bulunan bilgilerin bir araya getirildiği) imajını vermektedir. Hadiste ayrıca konuyu destekleyici mahiyette bir çok ayete de yer verilmesi bu imajı güçlendirmektedir.

Hülasa, bu hikayenin, insanlara -etkin bir şekilde- öğütler vererek doğru yolu göstermek için, safdil bir kimse tarafından uydurulduğu ihtimali kuvvetlidir. Bunun hadis olarak aktarılması, nasihatlerin tesirini arttırmaya, rivayeti İbn Arabî’ye isnat edilmesi ise, hadisin standartlar dışındaki garabetini izale etmeye yönelik olduğu muhtemeldir. Elbet Allah en iyisini bilir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Peygamberimiz'in İblis ile diyaloğu nasıl olmuştur? Şeytanın ...

- Şeytanın hileleri hakkında bilgi verir misiniz?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet