Rab kelimesinde, adaletle hükmeden manası var mı?

- Cin 13. ayetteki: Rabb kelimesinde Allah kastediliyor. Peki kastedilen rabb kelimesinden adaletle hükmeden kelimesini çıkarmak doğru olur mu?
- Ayrıca Sebe 26’da Rabb kelimesine sadece bir araya toplayan anlamı vermişsiniz. O ayetten de adaletle hükmeden anlamı çıkarılmaz mı?

Değerli kardeşimiz,

- "Rabb" kelimesi sahip, malik, terbiye eden manasına gelir.

Allah’ın isim ve sıfatları mütedahil daireler gibi yerine göre birbirini gösterir. Mesela, Allah’ın “Halık” (yaratan) ismi denildiği zaman, onun sonsuz ilim, hikmet, kudret, irade hayat, sem’, basar, rahmet gibi, sıfatlarını ve isimlerini de hatırlamış oluruz. Çünkü, yaratmak bunlar olmadan olmaz.

Bunun gibi, Rabb kelimesi başkası için kullanıldığı zaman, sadece sahip, terbiye eden gibi manalar ifade eder. Fakat Allah için kullanıldığı zaman, az önce saydığımız -ve saymadığımız- pek çok sıfatları ve isimleri de içine alır.

Çünkü kâinatın terbiyecisi, aynı zamanda onu yaratan, düzenleyen, idare eden, tedbirini görendir.

Çünkü terbiye ve idare önceden yaratmayı gerektirir. Var olmayan bir şey için “terbiye ve idare edilir/yönetilir” denilmez.

Demek ki Rabb ismi, bu isim ve sıfatları da zorunlu olarak içermektedir.

Şüphesiz hikmet sahibi bir rabbın en bariz vasfı adalettir. Çünkü, hikmet her şeyi yerli yerince koymak ve kullanmak demektir. Bu ise, bir dengeyi ifade eder. Bu ise adaletin kendisidir.

Öyle anlaşılıyor ki, Allah’ın Rabb ismine yer verilirken, lügat anlamıyla değil, bulunduğu makama uygun bir “lazım”ı olan sıfata da vurgu yapılmıştır.

Örneğin, Cin suresinin 13. ayetinde cinlerin vahye bağlantılı olarak iman ettikleri bildirilen Rabb kelimesine “adaletle hükmeden” manası bu makama uygundur. Çünkü, vahyin zikri, ilahi ahkamı/şer’i hükümleri akla getirir.

- Sebe suresinin 26. ayetinde ise, -sorudaki ifadeyi esas alarak diyebiliriz ki- ayetin metninde var olan “yecmeu” fiilinin, Türkçe’ye uyarlanmasıyla -isim şeklinde- “bir araya toplayan” manası verilmiştir. Yoksa Rabb kelimesine o mana verilmemiştir.

İlgili ayetin meali şöyledir:

“De ki: Rabbimiz sizi ve bizi kıyamet günü bir araya toplayacak, sonra da aramızda hak ile hüküm verecektir. O gerçeği apaçık ortaya koyan (el-Fettâh), hakkıyla bilendir.” (Sebe, 34/26)

İster ayette Türkçeye uygun bir şekilde “Bizi bir araya toplayan Allah.” denilsin, ister Arapça ifadeye uygun olarak “Allah bizi bir araya toplayacak.” şeklinde olsun, her iki şekilde de “bir araya toplama” ifadesi, “Rabb” isminin tercümesi değil, “yecmeu” kelimesinin tercümesidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet