Peygamber Enok kimdir, kitabı hakkında düşünceleriniz nedir?

- ​Enok tüm ilahi kitapların kaynağı olduğu söyleniyor. Sitenizde bununla alakalı bir soru-açıklama rastlamadım. İslam’da Hz. İdris (a.s) olarak geçiyor. Bu kitabın tahrife uğraşmış sahifeler olduğunu düşünüyorum, tüm ilahi dinlerin buradan çıktığını iddia ediyorlar. Bana göre dinleri, insan uydurması olarak göstermeye çalışıyorlar.
- Siz ne düşünüyorsunuz?

Değerli kardeşimiz,

İslami kaynaklarda Uhnuh, Batı dillerinde Enoch ve Henoch olarak zikredilen Hanok isminin aslı İbranice Hanok’tur.

Bazı kaynaklarda, Ehnuh veya Uhnuh olarak geçen Peygamber, Hz. İdris aleyhisselamdır.(1)

Ancak, günümüzde bulunduğu söylenen kitabın Hz. İdris’e verilen sahifeler olup olmadığı konusunda kesin bir şey söylemenin doğru olmayacağını düşünüyoruz.

Kur'an’ın Ehnuh veya Uhnuh ismini, Arapça çağrışımı itibariyle İdris olarak ifade etmesinde, elbette birtakım hikmetler söz konusudur.

Bazı dilcilere göre İdris kelimesi, eğitim ve öğretimi ifade eden DRS kökünden gelmektedir. Bu peygambere bu ismin veriliş hikmeti, onun Allah’ın kitabını çok okuyan bir insan olduğuna dikkat çekmek ve diğer insanları onun gibi olmaya teşvik etmek içindir.(2)

Bu ismin doğrudan Arapça kökenli olduğunu, Hz. İdris’in çok kitap okuyan bir kimse olduğuna delalet etmek üzere bu ismi aldığını söyleyenler de vardır.(3)

Bazı alimler, Arapça gramer açısından İdris kelimesinin gayr-ı münsarıf olmasını, onun yabancı bir kelime olduğunu gösterdiğini ve dolayısıyla Arapça bir kelime olan DRS’den türetildiğini kabul etmenin mümkün olmadığını(4) söylemişlerse de Zemahşerî, Kadı Beydâvî, Alusî gibi birçok ünlü dil bilgini, Arapça olmasa da bu kelimenin bağlı olduğu kendi dilinde eğitim ve öğretim anlamında kullanılmış olabileceğine ve Hz. İdris’in de bu yüzden -Arapça’da aynı anlamı ifade eden- bu ismi almış olabileceğine işaret etmişlerdir.(5)

Hz. Âdem’den sonra ilk defa kalem kullanıp yazı yazan, ilk defa astronomi ve matematik ilmi üzerinde düşünen, kendisinden önce insanlar hayvan postları giydikleri halde, ilk defa elbise dikmeyi icat ederek dikişli elbise giyen bir kimse olduğu ve kendisine Allah tarafından 30 sayfalık kitap gönderildiği göz önüne alınıp düşünülse, diğer peygamberlerin isimleri ile hayatları arasındaki münasebetler de hatırlanacak olursa, İdris isminin araştıran, okuyan, ilim öğrenen; kısacası ilim ve öğretim sahasında önemli çalışmalarda bulunan kimse anlamına geldiği, kabul etmek en makul olarak görülmektedir.(6)

Alusi’nin bazı alimlerden naklen bildirdiğine göre, Hz. İdris’in babası, -o da kendi babasından öğrendiği- günün ilimlerine vakıf kimseydi. Hz. Âdem’e inen sahifelerden öğrendiği bilgiler yanında, astronomi, astroloji ve daha başka ilimleri öğrenmiş ve bunları oğlu İdris’e de öğretmişti. Bunun yanında, Hz. İdris, kırk yaşında peygamber olduktan sonra kendisine 30 sayfalık bir kitap da verilmiş ve zamanın en büyük bilgini olmuştu.

Mısırda doğan Hz. İdris, değişik seyahatlerde bulunmuş ve insanlara Allah’ın emirlerini tebliğ etmiştir.(7)

“Kitapta İdrisi de an. Şüphesiz O, pek doğru bir insan, bir peygamberdi. Onu yüksek bir yere çıkardık.”(8) mealindeki ayetlerde geçen “Kitapta İdrisi de an” cümlesinde, bu isme bir çağrışım var gibi görünmektedir. Bütün Kur'an’da “Kitapta ... an.” ifadesi, Sadece Meryem Suresi’nde ve sadece -sırasıyla- Meryem, İbrahim, Musa, İsmail ve İdris için kullanılmıştır.

Diğer isimler için de mutlaka bazı hikmetler söz konusudur ancak, İdris kelimesi ile kitap arasındaki ilişki çok açıktır. “Onu yüksek bir yere / mekâna çıkardık.” ifadesi, bazı hadis rivayetlerinde de geçtiği gibi, göklere veya cennete yükseltildiğine işaret etmektedir.

Hz. İdris’e ilahî bilgileri ihtiva eden otuz sahife indirilmiştir. Kendisi, Hz. Âdem’in ve Hz. Şît’in sahifelerini de kalbinin üzerinde taşırdı. Sahifelerinde semavî sırlar, ruhanilere hükmetmenin yöntemleri, varlıkların özellikleri gibi konulara dair bilgiler vardı.(9)

Kaynaklar:

1) bk. Kurtubî, 6/15.
2) krş. Cevherî, es-Sihah, (DRS) maddesi.
3) bk. Beydâvî, 4/165, Hâzin, 4/165.
4) bk. Nesefî, 4/165.
5) krş. Zemahşerî, 3/23; Alusî, Meryem, 56. ayetin tefsiri.
6) krş. Beğavî, Alusî, Meryem, 56, Alusî, Meryem 56. ayetin tefsiri.
7) bk. Alusî, Bakara, 69. ve Kehf, 65. ayetin tefsiri.
8) Meryem, 19/56-57.
9) İbnü’l-Esîr, el-Kamil, 1/54-55; Mir’ât-ı Kâinat, 1/124-128.
(Ayrıca bk. Niyazi Beki, Kur'an'daki İsimlerin Esrarı, İdris md.; TDV İslam Ansiklopedisi, İdris md.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet