Özgür irademiz sadece sünnet ve müstehaplar üzerinden olsaydı cehennem olmazdı?

- Haliyle hem cennette makamlar belli olur hem de kimse cehennemde ceza görmezdi.
- Örnek veriyorum bir sünnet 10 sevap 1 müstehap 5 sevap olsaydı (sadece örnek, anlamanız için) yine de Ebu Cehiller ile Ebu Bekir’ler ayırt edilir ama cehenneme giden olmazdı?

Değerli kardeşimiz,

Bu soruda yer alan bazı hatalı noktalara dikkat çekerek cevap vermiş olacağız:

a) Allah imtihanı düzenlerken, kendi sonsuz ilim ve hikmetiyle soruları hazırlamıştır. Bizi yoktan var eden sonsuz ilim, hikmet ve kudret sahibi Allah’a imtihan usulünü öğretmeye kalkışmak, akılla izahı mümkün olmayan bir hatadır.

b) “bir sünnet 10 sevap 1 müstehap 5 sevap olsaydı...” ifadesinden şunu anlıyoruz: “Eğer Allah kimseyi farz-vacipler gibi zorunlu olan görevlerle yükümlü tutmasaydı; yalnız zorunluluğu olmayan 10 puanlık sünnet ile 5 puanlık müstehap türünden sorular sorsaydı; sünnet sorusuna cevap verenler, müstehap sorusuna cevap verenlerden daha üstün oldukları için, iyi insanlarla kötü insanlar fark edilirdi... Neticede ikisi de cennete girerdi, yalnız dereceleri farklı olurdu...”  

Acaba dünyada böyle bir imtihan türü var mı? 

İmtihana giren herkesin kazandığı, kazanmayanı hiç olmadığı bir imtihan! İnsanların isabetli bulmadıkları için uzak durdukları bir imtihan sistemini Allah’a önermek, ondan beklemek gerçekten fahiş bir hatadır.

c) Diyelim ki, sünnet ve müstehap türünden soruları olan bir imtihan olsun. Bu imtihandaki sünnet ve müstehaplar ya zorunlu olur ya olmaz.

Eğer zorunlu olurlarsa, bunlar da farz-vacip demektir. Örneğin; kurban kesmek, Hanefilere göre vacip, Şafiilere göre sünnettir. Eğer siz kurban kesmeyi zorunlu bir görev kılarsanız, sünnet ile vacip arasında hiçbir fark kalmaz. Dolayısıyla -böyle farz edilirse- ister vacip ister sünnet desin kesmeyen cennete giremez ve sınıfta kalır.

Eğer zorunlu olmazlarsa, bu takdirde imtihan, imtihan olmaz.  Zorunlu olan farz-vacipleri yerine getirmeyenler, serbest bırakıldıkları takdirde, sünnet ve müstehapları hiç yerine getirirler mi? Dünyada imtihana alınan kimselere: “Sorular bunlar; ister cevap verin ister vermeyin, her halükarda siz imtihanı kazanacaksınız!” diyen bir imtihan sistemi var mı? Böyle komik bir imtihan yapmaktansa hiç yapmamak daha mantıklıdır.

d) Bu imtihan çeşidine Allah’ın verdiği cevap şöyledir:

“Eğer isteseydik, biz herkese hidayet verirdik. Fakat benim 'İnkârcı olan tüm cinler ve insanlarla cehennemi doldururum.' şeklindeki sözüm böylece gerçekleşmiştir.” (Secde, 32/13)

Bu ayette iki önemli noktaya dikkat çekilmiştir:

Birinci Nokta: “Eğer isteseydik, biz herkese hidayet verirdik.” mealindeki cümledir. Bunun anlamı şudur: “Eğer dileseydik, bütün insanları ve cinleri imtihanda sorduğumuz soruların hepsine cevap verebilecek imkânlar verirdik. Hepsini sınıftan geçirirdik. Bu imkân / hidayete erdirme, ancak iki şekilde tahakkuk eder:

Ya formalite bir imtihan yaparak, bilenler gibi bilmeyenler de kazandırılır.

Veya hiç imtihan yapmadan herkese cennet diploması verilir.

İkinci Nokta: Ayetin ikinci cümlesinde ifade edildiği üzere, Allah formalite değil; bilakis neticesinde ödül veya ceza/cennet veya cehennem olan ciddi bir imtihan yapmayı ezeli ilmiyle ve sermedi hikmetiyle karara bağlamıştır. Bu kararını, kimsenin heva ve hevesinin hatırı için değiştirmez.

“Biz göğü, yeri ve ikisi arasındakileri oyun, eğlence olsun diye yaratmadık.” (Enbiya, 21/16)

mealindeki ayette, açılan imtihanın formalite olmadığına, çok ciddi olup ciddi sonuçları olduğuna dikkat çekilmiştir.

e) Kaldı ki, imtihan sadece ufak tefek şeylerle ilgili değil ki, bunlar sünnet-müstehap olarak değerlendirilsin.

Örneğin, haksız yere adam öldürmek, hırsızlık yapmak, insanları dolandırmak, zina yapmak, içki içmek, faiz yemek ve benzeri yüzlerce günah işlemeyi hangi kategoriye koyacaksınız; bunlar sünnet mi, yoksa müstehap türünden mi sayılacak?!.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet