Nur Suresi, 60. ayete göre yaşlı kadınların tesettürü nasıl olmalıdır?

- Belirli bir yaştan sonra misal 80 yaşından sonra kadın başını açabilir mi?
- Açmasında bir sakınca var mı?

Değerli kardeşimiz,

Nur Suresi’nin 60. ayetinde şöyle buyurulur:

"Artık evlenme ümidi beslemeyen, hayızdan ve doğumdan kesilmiş yaşlı kadınların zinetlerini göstermeksizin dış elbiselerini çıkarmalarında kendileri için bir günah yoktur. Ama yine sakınmaları onlar için daha hayırlıdır. Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir."

Aynı surede daha önce (30-31. ayetler) iffetin korunması ve bir tedbir olarak örtünme konusu ele alınmıştı. Örtünmeyle ilgili istisnalar arasında çocuklar, yaşlılar, ev halkı ile içli dışlı yaşamak durumunda olan hizmetçiler vardı.

Burada istisnalar, yani amaca aykırı düşmediği için örtünme yükümlülüğünün hafifletilmesiyle ilgili bir başka hüküm daha vardır.

Buna göre yaşlanmış, âdet görmez hale gelmiş, cinsel cazibesini kaybetmiş, normal şartlarda kendisine izdivaç teklifi yapılmaz olmuş kadınlar, gençlere nispetle daha az örtünebilecekler, bir başka ifadeyle bazı giysilerini çıkarabileceklerdir.

Bu giysiler nelerdir ve nerede çıkarılacaktır?

Bu sorunun cevabı farklı bakış açılarından ve yorumlardan dolayı çeşitli olmuştur:

Bu ayet ile 30-31. ayetler arasında ilgi kuranlar ve istisnayı oradaki örtünmeye bağlayanlar, çıkarılabilecek giysilerin başörtüsü, entari üzerine giyilen hırka vb. ikinci giysi olduğunu söylemişlerdir; tabiûn alimlerinden Câbir b. Zeyd'in anlayışı böyledir.

Bazı tefsirci ve fıkıhçılar ise yaşlı kadının da namazda saçlarının avret (açılması haram) olduğundan hareket ederek istisnayı, Ahzab suresindeki cilbab ayetine (33/59) bağlamışlar ve izin verilen açılmanın yalnızca cilbab (başörtüsünün ve entarinin üzerine örtülen dış giysi) olduğunu ileri sürmüşlerdir.

Bu guruptan bazıları, "Maksat yabancı kimsenin görmediği yerde başını açmasıdır" demişlerse de Cessas, haklı olarak "Bunu yaşlı kadınlara özgü kılmanın anlam yoktur, genç kadınlar da yabancı kimsenin görmediği yerlerde başlarını açabilirler" diyerek reddetmiştir. (Cessas, III, 33; krş. Ebû Bekir İbnü'l-Arabî, 1401)

Bize göre burada izin verilen açılma baş ve boyun ile ilgilidir; ayet, Ahzab suresindeki cilbabla değil, bu sûrenin 31. ayetindeki başörtüsü ile ilgili bir istisna getirmektedir. Çünkü Arapça'da, "elbiselerini çıkarmaları" diye tercüme ettiğimiz "vad'u's-siyâb", dış giysinin değil, başörtüsünün açılması manasını ifade etmektedir. (İbn Atıyye, V, 195; Kurtubî, X, 308)

Baş ve boynu örtmenin gerekçesi cinsel cazibe idi, yaşlılarda bu sebep ortadan kalktığı için örtünme külfeti hafifletilmiştir; nitekim 31. ayetteki istisnalardan biri de "şehvetle ilgisi olmayan veya kalmayan" kimselerdir. Hafifletme dış giysinin değil, başın ve boynun açılması ile hasıl olur.

Dış giysi (cilbab) emrinin gerekçesi iffetin korunması değil, hür kadınların cariyelerden ayırt edilmesidir. Cariyenin bulunmadığı ve ayırmanın başka yöntemlerle sağlandığı zaman ve zeminlerde tesettür için gerekli olan cilbab değil, belli yerlerin uygun şekilde örtülmesidir. 

Ayetin sonundaki uyarı, kadınlar yaşlı da olsalar kendilerine ilgi duyulması ihtimali bulunduğu için bu ruhsatı kullanırken dikkatli olmalarına, amaca göre hareket etmelerine yöneliktir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet