Köleliği yasaklamak şirk ya da haram değil mi?

- İslam ve kölelik hakkında sorularım var.Kölelik ile ilgili aklıma takılan sorular var. Bu konuda sorma ihtiyacı duyduğum birkaç sorum var. Şöyle bir hadis var:
Kaynak: Ebu Davud, Menasik 30, (1818); İbnu Mace, Menasik 21, (2933) Ravi (r.a.): Esma Bintu Ebi Bekr.
- Hadis: Hacc yapmak üzere Hz. Peygamber (sav)'le birlikte çıktık. Arc nam mevkiye kadar geldik. Orada Resulullah (sav) konakladı, biz de konakladık. Hz. Aişe (ra) Resulullah (sav)'ın yanına oturdu. Ben de babam Ebu Bekir'in yanına oturdum. Resulullah'ın binek devesi ile, Hz. Ebu Bekir'in binek develeri tekdi ve o da Ebu Bekir'e ait bir köle ile birlikte (yolda) idi. Ebu Bekir (ra) oturup, kölenin gelmesini beklemeye başladı. Köle geldi ama beraberinde deve yoktu. Hz. Ebu Bekir (ra): "Deven nerde?" diye sordu. Köle: "Sabahleyin onu kaybettim!" dedi. Ebu Bekir (ra): "Tek bir deveyi kayıp mı ettin!" deyip köleye vurmaya başladı. Resulullah bu sırada gülüyor ve şöyle diyordu: "Şu ihramlıya bakın neler de yapıyor!" (İbnu Ebi Rizme der ki: Resulullah: "Şu ihramlıya bakın neler de yapıyor?" deyip gülüyor, (başka bir şey söylemiyordu)."
Sorularım:
1) Peygamberimiz birçok hadisinde köleyi dövmeyi yasaklamışken neden burada izin veriyor?
2) "Efendisinden başkasına intisaba kalkan köle, Allah’ın, meleklerinin ve bütün insanların lanetine uğrasın. cenab-ı hakk, bu gibi insanların ne tövbelerini, ne de adalet ve şahadetlerini kabul eder.”
- Burada peygamberimiz ne demek istemiştir, alimler ne hüküm çıkarmıştır?
3) Son sorum ise Allah köleliği meşru kılmıştır, köleliği yasaklamak köleliğe karşı olmak şirk ya da haram değil mi? Zira Maide suresi 87’de bu açıkça belli değil mi? Aynı zamanda peygamberimizin eşleri ile yaşadığı bal olayı buna delil değil mi?

Değerli kardeşimiz,

Zikrettiğiniz ayetin meali şöyle:

"Ey iman edenler! Allah’ın size helal kıldığı güzellikleri haram saymayın, sınırı da aşmayın. Allah sınırı aşanları sevmez. Allah’ın size verdiği helal ve temiz rızıklardan yiyin ve iman etmiş olduğunuz Allah’ın yasaklarından sakının." (Maide, 5/87-88)

İslam köleliği getirmedi. Kölelik çok eskiden beri farklı milletlerde vardı, kölelere yapılan muamele köpeklere yapılmayacak kadar ağır idi. Kuran’da ve Sünnette alınan tedbirler, getirilen hükümlerden anlaşılan odur ki, İslam köle ve cariyelerin hürriyete kavuşturulmasını ve bu insan haklarına aykırı statünün ortadan kaldırılmasını istiyor. Bunu bir emirle yapsa, toplumda kaos çıkacağı açık; çünkü üretim, ticaret iş hayatında kölelerin yeri ve işlevi çok önemli. Bu yüzden zamana yayarak bu amacı gerçekleştirmeyi Müslümanlara bırakıyor.

Birçok konuda olduğu gibi Müslümanlar, dinin maksadını değil, söz ve uygulamaları dayanak kılarak bunu devam ettiriyorlar.

İslam’ın aldığı pek çok ıslah tedbiri var, bunların başında kaynağın teke indirilmesi gelir. Savaş esirleri (Müslümanları öldürmek, vatanlarını işgal etmek… için savaşan kâfirlerden alınan esirler) mutlaka köle olmaz; devletin kararına ve yararına göre bedelsiz salınır, bedel ile salınır, Müslüman esirlerle mübadele edilir, bunlar uygun görülmez ise gazilere dağıtılır ve işte bu takdirde köle ve cariyelik devreye girer, başka kaynağı da yoktur.

Allah Teala birçok faydalı ve lezzetli şeyi mübah kılmıştır, ama bunlardan vazgeçmeyi, bunları terk etmeyi ibadet, sevap, ahirette kurtuluş… sebebi kılmamıştır; köle ve cariyelerden vazgeçmeyi (azat etmeyi) ise ibadet kılmış, bazı durumlarda mecbur hakle getirmiştir.

İşte insanlığın geldiği bu noktada köleliği kaldırmak, İslam’ın yönlendirdiği bir eylemi gerçekleştirmektir, “helali haram kılmak değildir”, esirleri köleleştirmek mecburiyeti olmadığı için diğer şıkları tercih etmektir.

Kölelik zaruret gereği devam ederken düzenin korunması için alınmış tedbirler normaldir, ama her hâlükârda köleler, cariyeler korunmuştur.

Hz. Ebu Bekir için Efendimizin (asm) söylediği söz, onu onaylamak manasına gelmiyor, tam aksine ayıplamak, uygun bulmamak, yakıştıramamak manasına geliyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet