Define helal mi?

- Define ile ilgili sorularım var: Aşırı vesveseli birisiyim vesveseye yer bırakmayacak şekilde anlatırsanız çok memnun olurum?
1. İslam öncesi defineler rikaz şartıyla helal demişsiniz? Peki İslam öncesi demek illa 1400 yıl önceden kalma defineler mi? Yoksa Ermenilerin gömdüğü 100 sene önceki defineler ya da herhangi bir tarihte gömülmüş küfür alameti olan defineler dahil mi?
2. Heykel ve haç gibi yeraltından çıkarılan defineler "putlar" caiz mi? Değilse (Mesela altından bir haçı eritip satmak caiz olur mu?).
3. Definenin sahibi biliniyorsa o kişi Hristiyan Ermeni ise ve definede küfür alameti varsa o defineyi ona vermeli miyiz?
4. Define mezar içindeyse mezarı kazıp defineyi almak caiz mi? (eski insanlar eşya ve takılarıyla gömüldükleri için)
5. Üzerinde İslam mı küfür mü alameti belli olmayan defineler helal mi?
6. Sahipsiz yani devlet arazisinde define bulmak caiz mi? (sahipsiz olan arazi Devletin arazisi oluyor.)
7. Definenin zekatını yani 5'te 1'ini Devlete mi vermeliyiz yoksa fakirlere mi?
8. Sahilde birilerinin düşürdüğü altın yüzük, bozuk para gibi malzemeleri bulmak helal mi? Sahilde bulunan altın, gümüşler için zekat verilir mi?
9. Mesela Mehmet'e, gayrimüslimin birisi şurada bizim gömdüğümüz Define var biz çıkarmıyoruz sen çıkar derse, Mehmet başkasıyla iş yapıp bunu bulamazsa ve Mehmet ölürse, onunla iş yapan adam gömüyü şu anda çıkarabilir mi caiz mi? Çıkarırsa ölen Mehmet'in varislerine, çocuklarına pay vermeli mi (ne kadar vermeli)? O adamla ben ortak olabilir miyim? Parayı istediğimiz şekilde bölüşebilir miyiz? Bu define sahipsiz devlet arazisinde.

Değerli kardeşimiz,

Sorularınıza tek tek cevap vermek yerine, konuyla ilgili özet bilgi vereceğiz, siz sorularınızın cevabını buradan çıkarırsınız... Mezhep farkı olan konularda dilediğiniz mezhebi taklit edersiniz:

Hanefi fakihleri, rikaz adını verdikleri yeraltındaki bir kısım değerli malları maden ve define (kenz) olmak üzere ikiye ayırmışlardır. Bunlardan madenler konumuzun dışında kalmaktadır.

Rikazın ikinci türü olan defîne (kenz) ise şöyle tarif edilmiştir: İnsanlar tarafından yeraltına gizlenen yahut da zelzele, sel gibi bir olay sonunda yer altında gömülü kalan altın, gümüş, kıymetli taşlar vb. mallardır.

Fakihler defineyi İslam'dan önceki (el-kenzü'l-cahilî) ve sonraki (el-kenzü'l-İslâmî) olmak üzere ikiye ayırmışlardır.

Define muhteviyatında bir ayet, bir hadis, İslam'dan sonrasına ait bir tarih gibi işaret bulunursa, ikinci neviden bir define ile karşılaşmış oluruz. Bunun hükmü, bulunmak ve keşfedilmekle iktisap olunmamasıdır (yani bulanın olmaz). Daha önce bir Müslümanın malı olduğu anlaşıldığından define yine onun malı olarak kalır ve üzerinde lukata (buluntu eşya) hükümleri geçerli olur.

Malikilere göre definenin sahibi bulunama­yınca bakılır; eğer Müslümanların savaşla fethettikleri bir yerden çıkmış ise beytülmale aittir, aksi halde bulanın mülkiyetine intikal eder.

Definede put, heykel, bir kral ismi gibi işaret bulunduğu için yahut başka bir yoldan İslam öncesine ait olduğuna hükmedilirse, birinci (cahiliye kenzi) neviden bir define söz konusu demektir.

Bu tür defînenin beşte birinin beytülmale ait oldu­ğunda ittifak vardır. Geri kalan beşte dördün kime ait olacağı konusu ise içtihat sahasında ihtilaflıdır. Bazı müçtehitler, bu çeşit define ister mülk arazide bulunsun ister sahipsiz arazide bulunsun, bulana aittir derken, bazıları ara­zinin vasfına göre iktisabı ayırmışlardır. Define sahipli bir arazide bulunmuş ise ne bulana ne de halihazırdaki sahibine aittir. Bu definenin maliki fetihten sonra o toprağa ilk sahip olan kimse ve onun varisleridir. Bunlar bulunmadığı takdirde ise define beytülmale ait olacaktır. Sahipsiz arazide bulunması hâlinde ise defineyi bulan onu iktisap etmiş olacaktır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- DEFİNE 

- Bir kimse kendisine veya başkasına ait bir yerden bulduğu hazineyi

- Buluntu (bulunan) parayı ne yapmak gerekir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet