Bir Müslümanın "teistim" demesi sakıncalı mıdır? 

Değerli kardeşimiz,

Kavramlar, ait oldukları medeniyet çevresi ve kültürel anlamlandırmaya göre içerik kazanırlar.

İslam Medeniyetinin ve İslami İlimler ıstılahlarının ana kaynaklarında vahid ve ehad isimlerinden türetilmiş Tevhit ve doğrudan kaynaklarda kullanılan Haniflik sıklıkla kullanılan bir kavramdır.

Bu anlamda "Tevhit" iradi ve gayrı-iradi tüm iş ve oluşların tamamının tek yaratıcı ve hakim olan Allah ile irtibatlandırılması anlamına gelmektedir.

"Haniflik" ise bütünüyle yanlış inançlardan yüz çevirmek ve Allah Teala'ya tam yönelmek anlamındadır.

Dolayısıyla teizm denildiğinde kendi tarihsel bağlamı içinde üçleme sorunu çerçevesinde açığa çıkan tartışmalar ve tanrı olarak kabul edilen Hz. İsa’nın bedenen mi yoksa ruhen mi tanrı olduğu ya da her ikisi ile mi tanrı olduğu şeklindeki MÖ. 2. Yüzyıllarda belirginleşen (diofizit, monofizit) Ortodoks tartışmalar ile IV. yüzyıldaki İznik Konsili’ne göre ,üçün bir ve ayrı kabul edildiği kararlar söz konusudur.

İslam ise Allah Teala dışında bir varlığa uluhiyet isnat etmemenin ve Allah Teala'ya ve onun bildirdiklerine her akıl ve irade sahibinin bütünüyle ve doğrudan bağlanmasının adıdır.

Modern dönemlerde ise ateist tartışmalar Batı kaynaklı olarak popülerleştiği için bunun karşıtı olan teizm sıklıkla kullanılmaktadır. Bu tartışmalarda ortaya konan tanrı tasavvurları ise daha çok felsefi ve ilkeseldir.

İslam dini açısından ise kavramsal anlamda kullanılması uygun olan tevhittir ve Müslüman muvahittir.

Sizin ilahınız tek bir ilahtır. Ondan başka (ibadeti hak eden) hiçbir ilah yoktur. O, (özünde merhamet sahibi olan) Er-Rahmân, (rahmetini kullarına eriştiren) Er-Rahîm’dir. (Bakara, 2/163)

Şüphesiz ki sizin Rabbiniz, altı günde gökleri ve yeri yaratan, sonra arşa istiva eden Allah’tır. Gündüzü, ısrarla kovalayan geceyle örter. Güneş, Ay ve yıldızları emrine amade kılıp, boyun eğdirendir. Dikkat edin! Yaratmak da emretmek de Allah’a aittir. Âlemlerin Rabbi olan Allah, ne yücedir. (A'râf, 7/54).

De ki: “Şüphesiz ki benim namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah içindir.” (Enam, 6/162)

Göklerin, yerin ve ikisi arasındakilerin Rabbidir. Ona ibadet / kulluk yap ve ibadetinde sabırlı ol. Onun adıyla anılan / Ona denk birini bilir misin? (Meryem, 19/65)

Göklerin ve yerin yaratıcısıdır. Size kendi nefislerinizden eşler yarattı. Davarlardan da çift çift yarattı. Sizi (bu yolla, dişi ve erkek yaratarak) çoğaltıp yayıyor. Hiçbir şey onun benzeri / misli / dengi değildir. O, (işiten ve dualara icabet eden) Es-Semi’, (her şeyi gören) El-Basîr’dir. (Şûrâ, 42/11)

Yüzünü (hiçbir şeyi Allah’a ortak koşmayan muvahhid) bir hanif olarak dine çevir. Allah’ın insanları yarattığı fıtrata (uy). Allah’ın yaratmasında değişiklik yoktur. (Herkesi tevhid fıtratı üzere yaratmıştır.) İşte dosdoğru din budur. Ancak insanların çoğu bilmezler. (Rum, 30/30)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet