Hadise göre Hz. Yusuf en üstün olarak mı anlaşılır?

"Öyleyse o, Halîlullah'ın oğlu, Nebiyyullah'ın oğlu Nebiyyullah'ın oğlu Yusuf'tur."
- Buhari hadisine göre Hz Yusuf en üstün olarak mı anlaşılır?

Değerli kardeşimiz,

Hz. Yusuf, Hz. Peygamber (asm) Efendimizden üstün olmadığı gibi, daha başka birçok peygamberlerden de üstün değildir.

İbn Ömer’den verilen bilgiye göre, Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu:

“Kerîm oğlu Kerîm oğlu Kerîm oğlu Kerîm; İbrahim oğlu, İshak oğlu, Yakub oğlu Yusuf’tur.” (Buhari, Bedü’l-halk, 6, Enbiya, 8, 14, 19)Ebu Hureyre’den gelen rivayete göre, Efendimize (asm)

“İnsanların en kerimi kimdir?” diye sorulduğunda şöyle buyurdu:

“Allah katında insanların en kerimi (en değerli olanı), onların en takavalısıdır.”

“Biz bunu sormuyoruz...” dediklerinde Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu:

“İnsanların en şereflisi, Allah’ın dostu Halil (İbrahim’in) oğlu Allah’ın elçisinin oğlu, Allah’ın elçisinin oğlu Allah’ın elçisi Yusuf’tur.” 

İnsanlar “Bundan da sormuyoruz.” deyince, “Arapların madenlerinden mi soruyorsunuz?” dedi. Onlar “Evet!” deyince şöyle buyurdu:

“Cahiliye dönemindeki seçkinleriniz, -gerçeği doğru anlayan bir anlayışa/ferasete sahip olurlarsa- İslam devrinde de seçkinlerinizdir.” (Buhârî, Enbiya 8, 14, 19; Müslim, Fezâil 168)

Burada “İnsanların en kerimi / değerlisi kimdir?” diye sormalarından anlaşılıyor ki, soranların maksadı, genel olarak insanlardır, özel olarak peygamberler değildir. Nitekim hadisin sonunda da bu anlaşılmaktadır. 

Ancak, Efendimiz (asm), kuvvetli ihtimalle asıl sorulan konuyu bilmesine rağmen, insanlara faydalı olan bir ders vermek istemiştir:

Önce, insanların en değerli olanlarının takva sahibi (Allah’a karşı saygılı davrananlar) olduğuna işaret etmiştir. Sonra başka bir konuyu ders vermiştir. O da özellikle genç neslin şerefli olan babalarına tabi olmalarını sağlamaya yöneliktir. Bu konuda şunu söyleyebiliriz:

a) Gençlerin Hz. Yusuf’un dünyaca şöhret bulmuş iffetini nazara almalarını istemiş olabilir.

b) Salih olan ataların çocuklarının ondan da şeref paylarının olduğuna dikkat çekerek, insanları değerli babalarının yolunu tavsiye etmiş olabilir.

c) Özellikle üç tane atasının değerli olmaları durumunda nesillerinin de değerli kimseler olma ihtimallerinin kuvvetli olduğuna dikkat çekerek hem babalara hem çocuklarına hayra yönelik meyillerini heyecana getirip dürüst insan psikolojisini/pozitif psikolojiyi aşılamak istemiş olabilir.

Bu sebeple, bu hadisten Hz. Yusuf’un Hz Peygamber Efendimizden daha üstün olduğunu çıkarmak hiç de isabetli değildir.

Zira, Hz. Yusuf’un faziletinin ana damarı iffeti ve güzel ahlakıdır. Bu vasıfların Hz. Muhammed’de (asm) çok daha güçlü bir şekilde bulunduğu dünya çapında kabul gördüğüne göre, onun daha faziletli olduğunu zorunlu kılar.

“Ben ancak mekarim-i ahlakı (güzel, şerefli, değerli ahlak unsurlarını) tamamlamak üzere gönderildim.” (Müsned, 2/381)

manasındaki hadis-i şerif, Peygamberimizin (asm) insanlık erdemlerinde, kulluk çizgisinde, takva ekseninde, fazilet değerlerinde, yüksek ahlak teçhizatında eşi benzeri olmadığının göstergesidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet