Allah sayar, düşünür ve hesap yapar mı?

- Bir Yazar, Kuran’da birçok yerinde Allah’ın saydığını hesap yaptığını ve düşündüğünü diyor ve kafa karıştırıyor. Kısa bir cevap verebilir misiniz?
- Rabbimiz zamandan münezzeh fakat bazı şartlar ile Allah bizi bugün affetti veyahut Allah bugün bizi korudu diyoruz.
- Fakat Rabbimiz zamandan münezzehtir. Zamanı yok ise bizim zaman şartlarında nasıl müdahale ediyor.
 

Değerli kardeşimiz,

a) “Allah her şeyi bir bir saymıştır.” (Cin, 72/28) mealindeki ayette Allah’ın her şeyi tek tek saydığı, kaydettiği ifade edilmiştir.

Ancak, bu sayma işi, insanlarda olduğu gibi, “bir, iki, üç” şeklinde bir sayım olarak düşünülmemelidir.

Allah’ın görmesi, işitmesi, insanların görmesinden, işitmesinden farklı olduğu gibi, sayması da farklıdır.

Allah’ın sonsuz ilmi, en büyük varlıklarla en küçük varlıkları, güneşlerle atom parçacıklarını bir anda görür, bilir. Külliyatı, cüz’iyatla / bütünleri parçacıklarla birlikte görür, bilir. Onun her şeyi sonsuz ilmiyle kuşatması, her şeyin tek tek sayılarını da bilmesi anlamına gelir. Yukarıdaki ayette bu gerçeğin altı çizilmiştir.

b) Allah’ın hesabını genel olarak iki şekilde tasavvur edilir.

1) Kıyamet günü Allah’ın insanların hesabını görmesi.

Allah’ın hesap görmesi insanların hesap yapmasından çok farklıdır.

“O gün herkese, ne kazandıysa onun karşılığı verilir. O gün kimseye haksızlık edilmez. Şüphesiz Allah hesapları pek çabuk görendir.” (İbrahim, 14/17)

mealindeki ayet ve benzerlerinde “Allah’ın hesap yaptığına” değil, “hesapları gördüğüne” işaret edilmiştir.  

İnsanların yaptıklarının melekler tarafından kaydedilmesi, hesapların düzgün yapılması için değil, Allah’ın adaletinin insanların görüp anlayacak şekilde tezahür etmesi içindir.

2) Bütün kâinatın hesaplı, kitaplı yaratılıp yönetilmesi.

“Güneş ve Ay (varlığı da belli bir nizam dahilinde hareket etmesi de) da bir hesapladır.” (Rahman, 55/5)

mealindeki ayet ve benzerlerinde, bütün varlıkların bir hesapla yaratıldıkları ve idare edildiklerine işaret edilmiştir.

Burada, Allah’ın, örneğin güneş sistemini yaratırken, günlerce oturup düşündüğü, nasıl yaratacağına dair hesap yaptığını düşünmek, Allah’ın tanımamak anlamına gelir. Çünkü, -cevabın başında geçtiği gibi- Allah’ın her şeyi tek tek sayması, her şeyi -sayıları dahil- bütün yönleriyle bir anda bilmesi, görmesi anlamına geldiği gibi, her şeyin hesabını yapması da, sonsuz ilim, hikmet ve kudretiyle onların şekillerini, renklerini, görevlerini bir anda bilmesi ve irade etmesi manasına gelir. Nitekim,

“Sizin yaratılmanız ve diriltilmeniz, bir tek kişinin yaratılıp diriltilmesi gibidir. Şüphesiz Allah, her şeyi hakkıyla işitendir, görendir.” (Lokman, 31/28)

mealindeki ayetin ifadesi de Allah’ın hesabının zamana ihtiyaç duymayacak nitelikte olduğunu göstermektedir.

- Ehl-i Sünnet alimlerinin ittifakıyla, Allah zamandan da mekândan da münezzehtir.

Yani ne zaman ne de mekân onu içine almaz. Çünkü, zaman ve mekânı da o yarattı. Onlar yokken de o vardı. Demek ki, O, zaman ve mekânın dışındadır. “Bugün Allah yağmur yağdırdı, bugün bize bir çocuk verdi, filan adamın canını şu odada aldı...” gibi ifadelerden Allah’ın zaman ve mekân içinde olduğunu düşünmek, -hem dinen hem aklen- büyük bir hatadır.

Çünkü, “bugün” dediğimiz zaman, bizim içinde bulunduğumuz zaman dilimini kastediyoruz. “Allah İstanbul iline yağmur yağdırdı.” ifadesi, Allah’ın da İstanbul’da olduğunu ya da “Allah bu odada bize bir çocuk verdi.” ifadesi, Allah’ın da odanın içine girdiğini göstermediği gibi, “bugün, dün, yarın, bu asır, geçen yıl” gibi zamanların içine de girmez.

- Zaman ve mekân evrenin unsurlarındandır. Hiçbir usta, bir sanatkâr, yaptığı sanatın içinde olduğu düşünülemeyeceği gibi, evrenin sanatkârı olan yaratıcının da evrenin içinde olduğu düşünülemez.

Fakat, 150 milyon km. uzağımızda olan güneş ışıklarıyla bize bizden daha yakın olduğu gibi, Allah da -her türlü zaman ve mekândan münezzeh olmakla beraber- sosuz ilim ve kudretiyle her yerde ve her zamanda hazır ve nazırdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet