Ahmed b. Hanbel, esbabı nüzul konusunda tek bir doğru hadis yoktur, demiş midir?

- Ehli Sünnet’in dört büyük mezhebinden birinin imamı olan İbni Hanbel'e atfedilen bu söz doğru mudur?

Değerli kardeşimiz,

- Ahmed b. Hanbel’in ilgili ifadesi şöyledir:

“Üç ilim dalının aslı yoktur: Tefsir, Magazi, Melahim.” (İbn Hacer, Lisanu’l-Mizan, 1/21)

- Görüldüğü gibi, İmam Ahmed  sadece nüzul sebebini değil, bütün bir ilim dalı olarak tefsiri, tefsirdeki yorumların -Hz. Peygambere dayanan- sağlam yorumları, açıklamaları yoktur, demiştir. Yani eleştirisi bütün tefsir kaynaklarınadır. 

- Ancak İmam Ahmed’in muhakkik arkadaşlarına göre, onun bu sözden maksadı: “Tefsirdeki yorumların ve bilgilerin büyük çoğunluğunun sahih, muttasıl / bitişik senetlerinin olmadığı”nı belirtmektir. Yoksa  Hz. Peygamber (asm) tarafından “zulüm”ün şirk olarak tefsir edilmesi, “hisab-ı yesir”in arz olarak tefsir edilmesi, “kuvvet”in atmak / ok atmak olarak tefsir edilmesi gibi pek çok sahih senetli tefsir şekli de var dır. (bk. Zerkeşi, el-Burhan, 2/156; Suyutî, el-İtkan, 2/228)

- Suyuti de İmam Ahmed’in dediğinin doğru olduğunu, bu konuda sahih olan rivayetlerin az olduğunu belirtmiş (İtkan, 2/228) ve kitabının sonunda -esbab-ı nüzul dışında- ayetlerin tefsiri konusunda merfu (Hz. Peygambere dayanan) rivayet örneklerine yer vereceğini belirtmiş ve sözünü yerine getirmiştir. 

Suyuti’nin yaklaşık yirmi iki sayfada zikrettiği bu rivayetlerin sayısı onlarcadır. (bk. İtkan, 2/244-265)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet