Uyluklar avret midir?

- Mezhepler arasında erkeğin avret yerinin farklı değerlendirilmesi bir çelişki değil midir? 

Değerli kardeşimiz,

Her mezhebin takip ettiği prensipleri vardır. Kur'an'da ve hadiste açıkça belirtilen hükümlerde zaten içtihat yapılmaz. Ancak gerek Kur'an'da gerek hadislerde farklı anlamlara gelebilen ifadeler vardır. Veya hadislerde Efendimizin (asm) uygulamalarıyla ilgili farklı rivayetler söz konusu olabilir. İşte bu noktada insanların yorumları devreye girmek zorundadır.

Mesela, Kur'an'da:

"Eğer kadınlara dokunup da su bulamazsanız, teyemmüm edin." (Maide, 5/6)

mealindeki ayetin asıl metninde geçen "Lamese / Lemese" kelimesi hem cinsi ilişki anlamındaki dokunmayı, hem de el ve saire uzuvlarla bedene dokunmayı ifade etmektedir. Hanefî mezhebi, bu ayetten cinsel ilişkiyi, Şafiiler ise normal dokunmayı anlamışlar. Onun için Şafiilerde kadına çıplak deriye dokunmak abdesti bozar.

Hadislerde bu konular daha da zordur, anlaşılması büyük alimler, büyük dehalar ister. Onun için biz Kur'an ve sünneti, bizden daha iyi bilen mezhep imamlarımızdan alacağız.

Asıl sorudaki özel meselemize gelince:

Malikî mezhebinin delil olarak getirdiği iki hadis vardır. Birincisi: Hz. Enes'in rivayetidir. O şöyle demiştir:

"Hz. Peygamber (asm), Hayber günü izarını uyluğunun üzerinden kaldırdı, öyle ki, ben onun uyluğunun beyazlığını -şu anda da- görür gibiyim." (Neylu'l-Evtar, I-II, 368).

İkincisi: Hz. Aişe (r.anha)'den gelen şu rivayettir:

"Hz. Peygamber, uyluğunu açmış olarak oturuyordu. Ebu Bekir yanına girmek için izin istedi. Ona bu durumda iken izin verdi. Sonra Ömer izin istedi. Ona da aynı durunda izin verdi. Sonra Osman izin istedi, o zaman uylukları üzerine elbisesini örttü." (Neylu'l-Evtar, I-II, 367).

Burada üç mezhebin görüşleri -ufak nüanslarla- bir tarafta, Malikilerin görüşü diğer tarafta yer almaktadır.

Üç mezhebin teşkil ettiği cumhurun delillerini şöyle sıralamak mümkündür:

Bizzat İmam Malik, İmam Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi ve İbn Hibban'ın rivayet ettikleri bir hadiste belirtildiğine göre, Hz. Peygamber (asm) el-Eslemî adlı bir kişiye

"Uyluğunu ört, çünkü uyluk avret mahallidir." (bk. Neylu'l-Evtar, II, 367) demiştir.

Ebu Davud ve İbn Mace'nin bildirdiğine göre, Hz. Peygamber (asm) Hz. Ali (ra)'ye

"Uyluklarını açma ve ne ölünün ne de dirinin uyluluğuna bakma!" (Neylu'l-Evtar, I-II, 366)

diye buyurmuştur.

Ebu Said el-Hudrî de Hz. Peygamber (asm)'in şöyle buyurduğunu belirtmiştir:

"Erkeğin avreti göbeği ile diz kapağı arasıdır." (el-Mecmu, III, 167; el-Fıkhu'l-İslamî, I, 588).

Mezhep ihtilafları ve farklı hadis rivayetleri konusu çok geniş bir konudur. Onun için biz yalnız bu konuyla ilgili olarak şunları söyleyebiliriz: Malikî mezhebinin bu görüşü zayıf, diğerlerinin görüşü kuvvetlidir. Gerekçesi şudur:

a. Malikîlerin karşısındakiler cumhuru temsil etmektedir. Cumhurun görüşleri genel olarak daha kuvvetlidir.

b. Malikîlerin söz konusu ettikleri hadisler, fiilî bir durumun hikâyesidir. Uyluğun bir tarafının açılmasına -özellikle savaşın cereyan ettiği bir yerde- müsamaha gösterilir.

c. Üsul kitaplarındaki kurala göre, söz fiile tercih edilir.

d. Hz. Aişe (r.anha)'nin hadisinde farklı rivayetler vardır. Hz. Peygamber (asm)'in uyluğu mu, yoksa bacakları mı açık olduğuna dair tereddütler vardır. Bu da hadisin gerçek mahiyetini gizlemiştir.

e. Ayrıca Hz. Peygamber (asm)'in fiili ile sözlü ifadesi yan yana geldiğinde, bunun arasını bulmak için, filini ona mahsus bir eylem, sözlü ifadesini ise genel bir emir olarak telakki etmek gerekir. (Neylu'l-Evtar, I-II, 367-68; el-Fıkhu'l-İslamî, II, 589-590).

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet