Namaz kıldığımız seccade bize şahitlik edecek mi?

- Namaz kılarken seccade veya kıldığımız yerler, kıyamet günü haşir meydanında bize şahitlik edecek mi?
- Ayrıca, kendimizin ve organlarımızın da yaptıklarımıza şahitlik edeceğini duydum doğru mu?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Her Şey Şahitlik Edecek

Evet, namaz kılarken kullandığımız seccade ve namaz kıldığımız yerlerin hepsi, kıyamet gününde namaz kıldığımıza şahitlik edecektir. Bu durum sadece namazlarımız için değil, bütün ibadetlerimiz için geçerlidir; ibadet ettiğimiz yerdeki varlıklar, örneğin zamanlar, mekânlar, insanlar, cinler ve melekler gibi her şey şahitlik edecektir.

Ancak bu durum ibadetlere özel bir durum değildir, günah işlediğimiz yerdeki varlıklar da örneğin oradaki eşyalar, insanlar, cinler ve melekler hatta zaman ve mekân da aleyhimize şahitlik edeceklerdir.

Demek ki, ibadet eden veya günah işleyen organlarımız lehimizde veya aleyhimizde şahitlik edeceği gibi, orada bulunan varlıklar da ya lehimizde ya da aleyhimizde şahit olacaktır.

Herkes Her Şeyinden Hesaba Çekilecek

Hesap gününde (yevmü’l-hisâb)(1) istisnasız herkes(2) yapmaması gerekirken yaptıklarından ve yapması gerekirken yapmadıklarından hesaba çekilecektir.(3)

İnsanlar mahkemelerde haklılıklarını ispat için çeşitli yollara başvurmaktadırlar. Bu yollardan biri de şahitlerin şehadetidir. Kur'an, kıyamet günündeki mahkeme-i kübrada da aynen dünyadaki gibi şahitlerin olacağını açıklamıştır.

Bu şahitlikleri, Allah Teâlâ’nın şahitliği ve yaratılanların şahitliği şeklinde özetlemek mümkündür.

Allah dışında şahitlik yapacak olanlar her ümmetin kendi peygamberi, Hz. Muhammed (asm) ve ümmeti, melekler, insanın bizzat kendisi, amel defterleri, insanın organları ve yerküresi / yeryüzüdür.(4)

Bize insanın kendisinin, organların ve yerküresinin / yeryüzünün şahitlik etmesi üzerinde duracağız.

İnsanın Kendisi Şahitlik Edecek

İnsan yaptığı işleri en iyi şekilde bizzat kendisi bilir. Her ne kadar unutkanlık onun ayrılmaz bir özelliği ise de yaptığı ameller şahitler ile ortaya döküldüğünde hepsini bir bir hatırlayacaktır. Ahirette amel defterleri kişinin önüne konulduğu anı anlatan,

 “Her insanın boynuna işlediklerini dolarız ve kıyamet günü açılmış bulacağı bir kitap olarak önüne çıkarırız. Kitabını oku, bugün, hesap görücü olarak sen kendine yetersin.” (İsra, 17/13, 14)

ayeti bu gerçeği ortaya koymaktadır.

Her şeyi hatırlayacak olan insan artık kendi hakkında verilecek hükmü bilecek ve kendisi de o hükme razı olacaktır.

Hz. Ömer, “Hesaba çekilmeden önce kendinizi hesaba çekiniz.”(5) diyerek daha dünyada iken herkesin kendini hesaba çekmesini ve ahiretteki büyük hesap gününe hazırlık yapmasını tavsiye etmektedir.

İnsanın mukadderatının kendi boynuna geçirildiğine dikkat çeken Hamdi Yazır, kulun kendi iradesiyle yaptığı işlerden mesul olduğunu, bu açıdan kendi isteğiyle yaptığı tüm hayır ve şer işlerin amel defterine yazılması için bizzat kendisinin meleklere emretmiş sayılacağını ifade etmektedir.(6)

Kıyame suresindeki,

 “O gün insana, yapıp önden gönderdiği ve yapmayıp geri bıraktığı şeyler haber verilir. Türlü türlü mazeretler öne sürse de artık insan, kendisi hakkında şahit olur.”(7)

ayetleri de insanın dili ile mazeretler ileri sürse bile kendi günahlarını artık kabullenmiş olacağını ve tüm organları ile birlikte kendisinin de onlara şahitlik edeceğini haber vermektedir.

Bununla beraber insan olana yaptıklarını anlatmaya, şahitler göstermeye bile gerek yoktur. İnsanın hakikati, böyle kendine karşı bir basiret, bir kalp gözü olduğu için insan olan, kendinde olup biten, yani ruhuna, bilincine ilişmiş bulunan her şeyi duyar. Yaptığı bütün fiil ve hareketlerine kendi vicdanında kendisi tanıklık eder.(8)

İnsanın Organları Şahitlik Edecek

Kur'an kıyamet günü insanın dil, el, ayak ve deri gibi organlarının Allah’ın izniyle konuşacağını ve kendileriyle yapılan her şeye şahitlik edeceğini haber vermektedir. Kişinin her amelini ortaya çıkaran bir amel defterinin olması gibi her zaman ve her eylemde yanında olan, günah ve sevapları kendileri aracılığı ile yaptığı organlarından oluşan bir vücut kitabı da mevcuttur. Bir bakıma bu vücut kitabının şahitliği, günahkârın işlediği günahlarını itiraf etmesi veya iyilik yapanların iyiliklerine senet ve tapu olması gibidir.(9)

“O gün, dilleri, elleri ve ayakları onların yaptıklarına şahitlik edecektir.”(10)

mealindeki ayette bu gerçek açıkça ifade edilmiştir.

Demek ki insanın bütün organları yaptığı işe göre ya lehinde ya da aleyhinde şahitlik edecektir.

Yerküresi Şahitlik Edecek

Kur'an, yeryüzünün ahiret günü üzerinde olup biten her şeyi anlatacağını haber vermektedir:

 “Yer içindekileri çıkardığı ve insan: 'Ona ne oluyor?' dediği zaman, işte o gün yerküresi, Rabbinin ona vahyettiği şekilde bütün haberlerini anlatır.”(11)

Mukatil b. Süleyman yeryüzünün, üzerinde yapılan namaz, oruç, hac ve cihad gibi tüm salih amelleri ve şirk, zina, hırsızlık ve içki içme gibi tüm günahları tek tek sayacağını, ayrıca organların ve hafaza meleklerinin de ona destek olarak şahitlik edeceklerini, bunun da müminleri ferahlatıp kafirleri rezil edeceğini kaydetmektedir.(12)

Hz. Peygamber (asm), Zilzal suresi 4. ayeti hakkında “Onun haberleri nedir, biliyor musunuz?” buyurur. Sahabe efendilerimiz “Allah ve Resulü daha iyi bilir.” diye cevap verirler. Bunun üzerine aleyhissalatü vesselam Efendimiz şöyle buyurur:

“Yeryüzünün haberleri, kendi hakkında şahitlik etmesidir. Filan gün filan kişi filan işi yaptı diyecektir. İşte yeryüzünün haberleri budur.”(13)

Demek ki, namaz kıldığımız yerler de bizim lehimize şahitlik edeceklerdir. Bu hikmetten dolayı, hadislerde bir namazı kıldıktan sonra yer değiştirerek diğer namazı kılmak tavsiye edilmiştir, böylece namaz kılana şahitlik edenlerin sayısı artırılmış olmaktadır.

“İmam namaz kıldığı (farzı kıldığı) yerde, yer değiştirmedikçe (başka bir) namaz kılamaz.”(14)

“Biriniz namazım kıldığı zaman önüne, ardına, sağına veya soluna çekilmekten aciz mi de böyle yapmıyor?”(15)

Yer değiştirmekten maksat, birçok hikmetinin yanında bir hikmeti de kıyamette ona iki ayrı yerin şahitlik yapması içindir.(16)

Özetle, sadece namaz kıldığımız yerler ve mekânlar değil, bulunduğum her şey yaptığımız her hareket, söylediğimiz her söz, her hâl ve hareketimiz mutlaka ya lehimize ve faydamıza ya da aleyhimize ve zararımıza şahitlik edecektir.

Kaynaklar:

1) Sâd, 38/26, 53.
2) Arâf, 7/6; Enbiyâ, 21/23.
3) Tekâsür, 102/8.
4) Râzî, İbn Zeyd’den naklen bunlardan dördünü (melekler, peygamberler, Ümmet-i Muhammed ve organların şahitliği) toplu bir şekilde ve örnek ayetler ile kaydetmektedir. Fahreddîn Muhammed b. Ömer Râzî, Mefâtîhü’l-gayb (et-Tefsîrü’l-kebîr), Dârü’l-Fikr, Beyrut 1981, c. IV, s. 111-112.
5) Tirmizî, Hz. Ömer’in bu sözünün de yer aldığı şu hadis-i şerifi nakletmektedir: “Şeddâd b. Evs (r.a.)’den rivayet edildiğine göre; Resûlullah (asm) şöyle buyurmuştur: “Gerçekten zeki ve akıllı kişi, nefsinin kötü arzularına hâkim olup ölümden sonrası için çalışandır. Aciz kişi ise, nefsinin her türlü arzu ve isteklerine uyarak hayatını devam ettirip, Allah’tan her şeyi ve Cenneti isteyen kişidir.” Tirmizî: “Bu hadis hasendir. Hadiste geçen “nefsine hâkim olan” kıyamet gününde hesaba çekilmeden önce dünyada iken kendisini hesaba çekip hayatını ayarlayan kimse demektir”, demiştir. Ömer b. Hattâb’ın (r.a.) şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Hesaba çekilmeden önce kendinizi hesaba çekin, büyük hesap günü için kendinizi donatın! Çünkü kıyamet gününde hesap, ancak dünyada iken kendisini hesaba çekenler için kolay olacaktır.” Meymûn b. Mihran’ın da şöyle dediği rivayet edilir: “Bir kul, ortağına yemesi nereden, giymesi nereden? diye hesap sorduğu gibi kendi nefsine de hesap sormadıkça Allah’a karşı sorumluluk bilinci taşımış olamaz.” Tirmizi, “Kıyamet”, 25; İbn Mâce, “Zühd”, 31.
6) Yazır, Hak Dini Kuran Dili, c. VIII, s. 5327-5328.
7) Kıyâme, 75/13-15.
8) Yazır, Hak Dini Kuran Dili, c. VIII, s. 5479.
9) Râzî, Mefâtîhu’l-gayb, c. IV, s. 112.
10) Yâsin, 36/65.
11) Nûr, 24/24.
12) Zilzâl, 99/4-5.
13) Mukâtil b. Süleymân, et-Tefsîrü’l-kebîr, c. IV, s. 790-791.
14) İbn Mâce, İkame 203.
15) İbn Mâce, İkame 203.
16) bk. Şiratü’l-İslâm, Naim Erdoğan tercümesi; s. 184; İbrahim Yıldız, Kur’an’da Hesap Günü Şahitleri, Diyanet İlmi Dergi, Yıl 2017, Cilt 53, Sayı 4, 55 - 75, 06.12.2017.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet