Mümin, müminin aynasıdır, hadisini kısaca açıklar mısınız?

- Karşımızdaki kişide gördüğümüzün bizde de olduğu anlamına mı gelir?
- Gördüğümüz bizde var, göremediğimiz bizde yok mudur?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadis-i şerifin Türkçesi şöyledir: Ebu Hureyre anlatıyor: Resulullah (a.s.m) şöyle buyurdu:

“Mümin müminin aynasıdır, mümin müminin kardeşidir, (ihtiyaç duyduğunda) onun geçimini temin eder / zarardan-ziyandan korur ve arkasından da / gıyabında da elinden geldikçe onu savunur." (Ebu Davud, Edeb, 49).

Hadis-i şerifin birinci anlamı, “Birbirinizin kusurlarını başkaları fark etmeden görün ve ıslahı ve izalesi için birbirinize yardımcı olun…” şeklinde olmalıdır. Yoksa, mümin kardeşinin her hatasını gördüğünde onu rencide etmeye teşvik değildir.

İkinci anlamı ise; Mümin kardeşiniz size kusurlarınızdan haber veriyorsa, ondan rencide olmayın, ona kızmayın, hatta ona teşekkür edin. Çünkü o size bir nevi ayna olmuş oluyor. Eğer o fark etmeseydi, o kusurunuz ya başkaları tarafından görülür ve ayıplanılırdı. Veya o kusur ileride size zarar verebilirdi.

Kişi -dış görünüşü itibariyle- yüzünün kir ve lekesini temiz bir ayna olmadan göremeyeceği gibi, manevî siması itibariyle de içyüzünün kusurlarını, kirlerini görüp temizleyebilmek için de mümin kardeşine ihtiyacı vardır.

İmam Gazali’ye göre, terbiye almak, güzel ahlak sahibi olmak için birkaç yol vardır. Bunlardan biri de, senin kusurlarını, noksanlıklarını sana bildirecek, her zaman seni kontrol ve teftiş edecek olgun bir  insanın / bir müminin arkanda yer almasıdır. Ayrıca insanın, söz veya davranış diliyle kendisine kusurlarını gösterecek, iman, amel ve ahlâk yönünden kendisinden daha olgun, üstün ve dürüstçe öğüt veren bir zata ihtiyacı vardır.

Yine insanın, içinde bulunduğu durumun güzel olduğuna kanaat edip onda sebat emesi için de bir aynaya ihtiyacı vardır. “Şu ahlakın güzel, şu tavrın mükemmel!” deyip kendisini aynı halde devam etmeye teşvik eden ve bu yönüyle de ayna görevini yapan bir mümin kardeşine ihtiyacı vardır.

"Mümin müminin aynası olması”nı -bir misal olarak; manaya bir ayna olsun diye- açıklayan önemli bir iki nokta hadisin bizzat kendisinde mevcuttur:

“Onun geçimini temin eder / zarardan ve ziyandan korur.” ifadesi, böylece maddî zararını telafi etmekle kardeşinin onuruna konan kirleri temizlemiş olur.

“Arkasından da / gıyabında da elinden geldikçe onu savunur.” açıklaması da, onun kusurlarını ortaya dökmeye çalışanlara karşı onu savunur, iyi taraflarını söyler ve onun güzel simasını ortaya koyarak, onu göstererek aynalık vazifesini yapmış olur. (bk. Avnu’l-Mabud, ilgili hadisin şerhi)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet