Mirasta oğul kız farkının hikmeti nedir?

- İslâm miras hukukunda niçin erkeğe iki, kadına bir hisse veriliyor? Bunun hikmeti nedir?
- Erkekler razı olduğunda kız kardeşleriyle eşit bölüşmenin sakıncası olur mu?

Değerli kardeşimiz,

Allah hakimdir, abes iş yapmaz, her hükmünde sayısız hikmetler vardır. Ancak bizler Allah’ın hükümlerini hikmetleri için değil, onun emri olduğu için yerine getiririz, yasaklarından da onun yasağı olduğu için sakınırız.

Bununla beraber, her emrinin ya da her yasağının sayısız hikmetlerini araştırır; şükrümüzü, hamdimizi, tesbihimizi artırmaya çalışırız.

Soruda geçen konuya gelince:

1. Bütün miras durumlarında erkeğe iki, kadına bir verilmiyor. Mesela, baba ve ana oğullarına mirasçı olduklarında ikisi de 1/6’şar alıyorlar. Eşit aldıkları daha başka durumlar da var.

2. Erkekler ve kızlar / kadınlar birlikte vâris olduklarında erkeğe iki, kıza bir hisse verilmesi, nimet-külfet dengesi hikmetine bağlıdır.

Miras nimettir, varisin yüklendiği aile vb. giderleri ise külfettir. Erkek, kızın iki misli hatta daha fazla külfet yükleniyorsa, ikisine mirastan eşit hisse vermek adalete sığmaz. Eşitlik her zaman adalet değildir; suyu getiren ile testiyi kırana eşit davranılmaz. Aynı iş yerinde çalışan mühendis ile vasıfsız işçiye aynı ücret verilmez. Verilirse haksızlık olur. (Vasıfsız işçiye verilen ücret geçimine yetmiyorsa, birçok kaynaktan onun ihtiyacı giderilir, ama ücret eşit olmaz.)

3. Farz edelim ki bir baba ölmüş, bir kızı bir de oğlu ona vâris olmuşlar. 3000 lira miras bırakmış olsun: Bunun 2000’i oğula, 1000’i de kıza verilecek.

Şimdi külfetlere gelelim:

Kızın kendinden başkası için herhangi bir harcama mecburiyeti yok. Oğul ise:

a) Ailesinin geçimini sağlayacak,

b) Geniş ailede muhtaç olanlara karşı sıra ona geldiğinde nafaka mecburiyeti var (bir kısım akrabanın da geçimlerini sağlamaya yardımcı olacak).

c) Akrabadan biri tazminat ödemesi gereken bir kaza yaparsa tazminata katılacak.

d) Cihada (milli savunmaya) bedeni ve malıyla katılacak.

e) Kız evlenirken mehir alırken, oğul evlenirken mehir ödeyecek veya borçlanacak…

Basit bir hesap yapalım:

2000 TL alan oğul evlenirken 1000 TL mehir verse, elinde bin lira kalır. Mirastan bin lira alan kız bin lira mehir alsa iki bin lirası olur. Daha ilk adımda, nimet-külfet dengesi bakımından kız kârlı çıkmaktadır (pozitif ayrımcılık).

Demek ki, İslam’ın nimet-külfet dengesi hikmetine dayalı olarak yaptığı miras bölüşümü, bir İslam toplumunda dinin bütün hükümleri uygulandığında asla haksızlık değildir.

Haksızlık görüntüsü, mesela oğulun alırken şeriatçı / Müslüman, verirken (külfet konusunda) laik olmasından kaynaklanıyor.

"Erkekler razı olduğunda kız kardeşleriyle eşit bölüşmenin sakıncası olur mu?", sorusuna gelince:

Mirasçılar, Allah’ın taksimine razı olduktan sonra kendi rızalarıyla hisselerinden bir kısmını, hatta tamamını kız kardeşlerine bağışlayabilirler, bunda hiçbir sakınca yoktur.

İlave bilgi için tıklayınız.

- Mirastan kadına az mı veriliyor, niçin?
- Miras paylaşımında eşit paylaşma olsa daha iyi olmaz mı ...
- Mirasta kadın neden farklıdır?
- Kadının mirastan yarım alması, kadının özgürlüğünü kısıtlar mı ...
- Kadının kendi malı ve parası olamaz mı?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet