Kuran’da hem helal hem de haram olan bir konu mu var?

- Hadislerle kuran tefsiri olan ed-Dürrül mensur isimli kitabın Nisa 23. ayetin tefsirinde bazı sahabiler, cariye olan iki kız kardeşle aynı anda evli olmanın haram olmayacağını, bir şeyi bir ayette helal diğerinde ise haram kılmıştır, diyor. Şimdi ben anlamadım Kuran-ı kerim’de böyle bir şey yok diye biliyorum.
- Ve altında da İbn Mesud diyor ki, cariye olan bir anne ile kızının fercine bakana Allah kıyamet gününde nazar etmez, yazıyor. Gerçekten anlamıyorum bu haram değil mi?
- Yani bu sahih bir rivayet mi? Lütfen cevaplayın çok takıldı kafama. Acil benim için.

Değerli kardeşimiz,

Ayet ve hadislerin yorumu ve farklı anlam uzantıları var; âlimler onlarla çözüm yaparlar. İçtihat olmazsa İslami hayat olmaz.

Soruda geçen konuya gelince:

Öncelikle ifade edelim ki, Hz. Ali, Hz. Ömer, İbn Mesud, Zeyd İbn Sabit ve İbn Ömer, cariye de olsa, iki kız kardeşler aynı anda evli olmanın caiz olmayacağını söylerler. (bk. Razi, Mefatih, ilgili ayetin tefsiri)

Bu konuda Abdullah b. Abbas (ra) gibi farklı düşünen sahabiler de sonuçta bunun uygun olmadığını ifade etmişlerdir. Nitekim Hz. Abdullah b. Abbas, “Ben böylesi bir şeyi yapmam.” demiştir. (bk. Suyuti, ed-Dürrü’l-mensur, ilgili ayetin tefsiri)

İlgili ayetlerin mealleri şöyledir:

"Size şunları nikahlamak haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek ve kız kardeşlerinizin kızları, sizi emziren süt anneleriniz, süt kız kardeşleriniz ve karılarınızın anneleri ve kendileri ile zifafa girdiğiniz kadınlarınızdan olan ve evlerinizde bulunan üvey kızlarınız. Eğer üvey kızlarınızın anneleri ile zifafa girmemişseniz onlarla evlenmenizde size bir günah yoktur. Sulbünüzden gelen (öz) oğullarınızın hanımları ile evlenmeniz ve iki kız kardeşi birlikte nikahlamanız da haramdır. Ancak cahiliyet devrinde geçen geçmiştir. Şüphesiz ki Allah gafur (çok bağışlayıcı) ve çok merhamet edicidir." (Nisa, 4/23)

“Kocası olan kadınlarla da evlenmeniz haramdır, ancak harp esiri olarak eliniz altında bulunan cariyeler bundan müstesnadır. İşte bütün bunlar Allah'ın kesin hükümleridir. Bu sayılanlardan başkalarını, iffetli yaşamak, zina etmemek şartıyla, mal harcayıp mehirlerini vererek nikahlamanız helaldir. Dikkat edin: Evlenerek beraberliklerinden yararlandığınız kadınlara, belirlenmiş olan mehirlerini verin, bu bir haktır. Ama belirledikten sonra, aranızda anlaşarak miktarını arttırıp eksiltmenizde size bir vebal yoktur. Allah alim ve hakimdir (her şeyi hakkıyla bilir, mutlak hüküm ve hikmet sahibidir).” (Nisa, 4/24)

Bu konuyu kısaca şöyle açıklamak mümkündür:

a) Nisa suresi 23. ayetin “ve iki kız kardeşi birlikte nikahlamanız da haramdır” mealindeki ifadesi, hür olan iki kız kardeşin birlikte nikahlamalarının caiz olmadığına vurgu yapılmıştır.

b) Nisa suresi 24. ayetin “Kocası olan kadınlarla da evlenmeniz haramdır, ancak harp esiri olarak eliniz altında bulunan cariyeler bundan müstesnadır” mealindeki ifadeden, bazı sahabiler, harp esiri cariyeleri birlikte nikahlamalarının caiz olduğu yorumunu çıkarmışlar.

Bu yoruma göre, ayetin birinde hür olan kız kardeşler, diğerinde ise cariye olan kız kardeşler ayırımı yapılmıştır.

Demek ki bu konuda herhangi bir çelişki yoktur, ayetleri farklı yorumlama vardır.

c) Şu anda kölelik / cariyelik olmadığına göre, onlarla ilgili bilgileri toplamanın da bir manası yoktur. Geriye kalan hür kadınlar için ise “ve iki kız kardeşi birlikte nikahlamanız da haramdır” mealindeki hüküm geçerlidir. Hatta hadis-i şerifte bu hükme ilave olarak “Bir kız ile halası, bir kız ile teyzesinin de bir arada nikahlamasının haram olduğuna hüküm verilmiştir.” (bk. Buhari, h.no: 5109; Müslim, h.no:1408) 

Ve bugün dört mezhep dahil Ehl-i sünnet alimlerinin tatbik ettiği hüküm de budur. (bk. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 9/161)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet