Hayati Sistem ''Kanın Pıhtılaşması''

Dokularda pıhtılaşmaya tesir eden 50'den fazla madde vardır. Pıhtılaşmayı sağlayan maddelere prokoagulan; engelleyenlere ise antikoagulan denir. Sağlıklı insanlarda antikoagulanlar baskın olduğundan, kan, damar içinde pıhtılaşmaz. Ayrıca damarların iç tabakasının (endotel) düzgün ve pürüzsüz olması, damar iç yüzünü kaplayan özel bir kimyevî maddenin (glikokaliks) kan hücrelerini, trombositlerini ve pıhtılaşma faktörlerini elektrikî olarak itmesi ve aynı yerdeki trombomodulin ve protein C gibi moleküllerin koagülan maddeleri bağlaması da kanın damar içinde pıhtılaşmamasında yardımcı rol oynar. Ancak kanama olursa, hayatı korumak üzere konulmuş hikmetli program gereği prokoagulanlar baskın hâle gelir ve üç temel basamakta pıhtılaşma gerçekleşir. Önce protrombin aktivatörü oluşur. Protrombin maddesi trombin maddesine çevrilir. Trombinin enzim görevi yapmasıyla fibrinojeni fibrine dönüştürülür. Fibrin adı verilen iplik şeklindeki proteinler ağ meydana getirirler. Böylece kanama durdurulur.

Görünüşte çok girift olan pıhtılaşma mekanizması, bir Sâni-i Hakîm'in eseri olduğunu ispat eder tarzda çok sayıda molekül rol almasına rağmen her zaman en mükemmel şekilde işler.

Hastalık ve ölümlerin oluşmaması için Kadîr-i Alîm vücuttaki neredeyse bütün mekanizmaları negatif beri besleme üzerine yaratmıştır. Bir mekanizma aşırı çalıştığında ortaya çıkan ürün, mekanizmayı durdurur; bu şekilde aşırı ürün ortaya çıkması ve iç dengenin bozulması önlenmiş olur. Pıhtılaşmada ise, oluşan pıhtı kendini durdurmak yerine, daha çok pıhtılaşmaya sebep olmaktadır (pozitif geri besleme). Eğer pıhtılaşmada da negatif geri besleme olsaydı, pıhtılaşma kendi kendini sınırladığı için kanama durdurulamayacaktı.

Kanamayı durdurmak için üretilen pıhtı daha sonra ne olmaktadır? Çok fazla pıhtı damarı tamamen tıkayabilir mi? Kudreti Sonsuz, bunun da tedbirini sisteme emniyet sigortası olarak yerleştirmiştir. Vazifesi bittiğinde, pıhtının eritilmesi ve ortadan kaldırılması gereklidir. Pıhtı eritici enzim (plazminojen) emir alır almaz pıhtıyı eritir. Pıhtı içine fibroblastlar denen iyileşme hücreleri göç eder ve pıhtı gerçek bir dokuya çevrilir.

Her safhasında binlerce hikmetli reaksiyonun vazife aldığı pıhtılaşma hâdisesinde, israf veya eksiklik yoktur. Her şey tam yerli yerindedir. Yüzlerce faktör ölçülü bir şekilde, zamanlama hatası yapmadan kan taşıyan bütün canlılar için seferber edilmektedir. Bütün bu mükemmel biyokimyevî hadiselerin en küçük bir safhasına bile tesadüfler veya akılsız şuursuz tabiat kuvvetleri müdahale edemez.