İslam kaynaklarında, insanın yeryüzünü imar etmesi, hayatı sürekli geliştirip, kolaylaştırması gerektiğine yönelik bir görevlendirme var mıdır?

- Örneğin, 500 km hızla giden bir otomobil yapmak için çabalamak, ömrü beyhude geçirmek sayılır mı?

Değerli kardeşimiz,

İnsanların yeryüzü halifesi olarak yaratılmış olması, onların dünyayı imar etmek gibi önemli bir görevlerinin de olduğunu göstermektedir.

Kur’an’da takdir edilir ki,  karayollarının nasıl yapılacağına, kaç metre genişliğinde, kaç metre eninde olacağından, otoyolların durumundan bahsedilmez. Keza deniz yolunun, hava yollarının rotası çizilmez. Kur’an’da genel prensipler olarak ortaya konan hususlar vardır. Her asır kendi payına düşeni alır ve faydalanır. Eğer “500 km. hızla giden bir otomobil yapma” reklamına (!) yer verseydi, bu otomobillerin olmadığı, olma imkanının bulunmadığı on üç asırdaki insanları hayal kırıklığına uğratırdı... “Çalıştık, çabaladık fakat bir şey yok...” diyeceklerdi.

İslam’da, insanlara faydalı olmak, dünya veya ahiretine faydalı olacak işlerde yardımcı olmak ibadet kabul edilmektedir. Bir rivayette Peygamberimiz (asv) şöyle buyurmuştur:

“İnsanların hayırlısı, başka insanlara faydası dokunan kimsedir.” (bk. Aclunî, 1/393).

Bu hadisin genel ifadesi, insanlar için her türlü faydalı olan işi kapsamaktadır. Bu manaya, yolculuğu kolaylaştıran, güzel yollar, güzel arabalar, gemiler, uçaklar gibi vasıtaların hepsi dahildir.

Bunun gibi, elbise ihtiyacı gideren tekstilcilik, ayakkabıcılık, fırıncılık, bakkal-marketçilik gibi insanların zarurî ihtiyaçlarını gideren mesleklerin hepsi halis bir niyetle ibadet olur. Yeter ki, Allah’ı tanısınlar, kulluk görevlerini yerine getirsinler, müşteriyi aldatmasınlar..

Tabii ki, Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı olan işlerde, örneğin faiz ve içki işlerinde, başka herhangi haram işlerde çalışmak kişiye günah getirir. İslam’da bir işin “faydalı” hüviyeti kazanması için; Allah’ın emir ve yasaklarını çiğneyen bir konumdan uzak olması, bir de insanların ihtiyaçlarını giderecek bir özelliğe sahip bulunması gerekir. Haram olan veya insanlara fayda sağlamayan bir iş “faydalı iş” özelliğini kaybedecektir.

Kur’an’da (Kehf, 18/93-98) Zülkarneyn Hazretlerinin mazlum insanları zalimlerden korumak için sed yapmasından övgüyle söz edilmesi, faydalı işlerin boyutunu göstermektedir.

Keza,

“Allah evlerinizi sizin için bir huzur ocağı yaptı. Davarların derilerinden de gerek göçtüğünüz, gerek konakladığınız günlerde sizin için taşınması kolay evler (çadırlar, portatif evler) nasip etti. O davarların yünlerinden, tüylerinden veya kıllarından bir süreye kadar faydalanacağınız giyilecek, döşenecek ve kullanılacak eşyalar yapma imkânı verdi. Allah yarattığı şeylerin bir kısmında size gölgelikler, dağlarda da sizin için barınaklar yaptı. Sizi sıcaktan ve soğuktan koruyacak elbiseler ve savaşta sizi koruyacak zırhlar var etti. Böylece Allah üzerinizdeki nimetlerini tamamlar ki ona teslimiyetle itaat edesiniz.” (Nahl, 16/80-81)

mealindeki ayette de bu imar ve bayındırlığın önemli boyutlarına işaret edilmiştir.

Kur’an’da “Hadid = Demir” adında bir surenin varlığı, teknolojinin önemine önemli bir referanstır. Hz. Süleyman (as)’ın havada uçmasını bildiren ayette (Sebe, 34/12) uçakların yapılmasına önemli teşvik söz konusudur. (Kur’an’ın mevcut teknik ve teknolojiye işaret ettiğini görmek için bk. Nursi, Sözler, Yirminci Söz, İkinci Makam.)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Peygamberimiz döneminde bilim ve teknoloji olmadığı halde Kur'an-ı Kerim'de ...

- Kur'an-ı Kerim' de bilimsel keşiflerden bahsediliyor mu?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet