İş yerinde çalışan işçilerin yaptığı hatalardan dolayı, malın telef olması halinde işçiden bedelini tazmin etmek caiz mi?

Değerli kardeşimiz,

Vekâlet, sõzlükte korumak ve yetki vermek demektir. Bir terim olarak, bir kimsenin belirli caiz bir tasarrufu yapmak üzere kendi yerine başkasına temsil yetkisi vermesidir. İslam hukukçuları, vekilin elinde kabzettiği malın veda vb. gibi emânet sayıldığı konusunda görüş birliği içindedir. Çünkü onun eli, vedîa alanın eli gibi, vekâlet verenin nihâyet elidir. Bu yüzden diğer emânetlerde olduğu gibi tazmin yükümlülüğü doğar. Berî olunan yerlerde de beri olunur. Kısaca vekilde kasıt, kusur veya ihmali bulunmadıkça teleften sorumlu olmaz (ez-Zeylai, Tebyînü'l-Hakaik, IV, 256; ez-Zühaylî, 160).

Ancak vekilin kasıt, ihmal veya kusuru varsa, zayi olan malı ya da parayı ödemesi gerekir.

Sorunuza geince:

Bilindiği üzere, İslam'da beraet-i zimmet asıldır. Bir insanın suçu tespit edilmediği sürece ona suçlu olarak bakamayız. Suçun tespiti ise, şahitlerle veya itirafla mümkün olur. Bu sebeple öncelikle şu hususlara bakmakta yarar vardır:

a. Yapılan hatanın kasdi olarak yapılıp yapılmadığı tesbit edilmelidir.

b. Eğer bu hatanın kendisinin iradesi dışında olduğunu ispat ederse, artık yapılacak bir şey yoktur.

c. Eğer makul bir gerekçe gösteremezse, yemin etmeye davet edilebilir; yemin ederse yine mesele kalmaz. Yani bir şey ödemesi gerekmez. Yemin etmezse, ödemek zorunda kalacaktır.

d. Yalnız şu husus önemlidir; bu arkadaşımızı daha önce herhangi bir suistimali görülmemişse, bu işi -tefrikaya, hizmetin aksamasına sebep olacak tavırlardan sakınmak suretiyle- bir uzlaşma anlayışı içerisinde konuyu çözmeye çalışmanın daha uygun olacağını düşünüyoruz.

Şunu da belirtmeliyiz ki, söylediklerimiz yalnız bir ön bilgidir. Çünkü fetvanın verilmesi için iki tarafı da dinlemek gerekir. Bizzat oradaki bir bilene sormanızda fayda vardır. Her şeye rağmen, bu işi iman şuuruyla, sağduyuyla çözeceğinize inanıyor ve başarılar diliyoruz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet