Hz. İbrahim, hanımının ve oğlunun yanında ne bıraktı?

- Hz. İbrahim, hanımı Hacer validemizi ve oğlu İsmail’i çölde tek başlarına bıraktığında yanlarında ne vardı?

Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili bir ayet meali şöyledir:

“(İbrahim şöyle dua etti) Ey Rabbimiz! Ben çocuklarımdan bir kısmını, senin kutsal evinin (Kâbe) yanında tarıma elverişli olmayan bir vadiye yerleştirdim. Bunu yaptım ki Rabbim, namazı kılsınlar! İnsanların gönüllerini onlara meylettir ve çeşitli ürünlerden onlara rızık ver ki şükretsinler! (İbrahim, 14/37)

Hz. İbrahim Aleyhisselamın, Hacer validemizi ve oğlu İsmail Aleyhisselamı daha kundakta bebek iken, şu anki Kâbe’nin olduğu yere bırakması, Allah Teala’nın bu emrine Hacer validemizin tevekkül etmesi ve oradan Zemzem suyunun çıkması, orasının nasıl bir yerleşim yeri hâline geldiği, İbrahim ve İsmail Aleyhimesselam’ın Kâbe’yi inşa etmeleri Abdullah b. Abbas Radiyallahu anhumadan detaylı olarak sahih bir şekilde nakledilmiştir. Soruda geçen kısım şöyledir:

جَاءَ بِهَا إِبْرَاهِيمُ وَبِابْنِهَا إِسْمَاعِيلَ وَهِيَ تُرْضِعُهُ حَتَّى وَضَعَهُمَا عِنْدَ الْبَيْتِ عِنْدَ دَوْحَةٍ فَوْقَ زَمْزَمَ فِي أَعْلَى الْمَسْجِدِ وَلَيْسَ بِمَكَّةَ يَوْمَئِذٍ أَحَدٌ وَلَيْسَ بِهَا مَاءٌ فَوَضَعَهُمَا هُنَالِكَ وَوَضَعَ عِنْدَهُمَا جِرَابًا فِيهِ تَمْرٌ وَسِقَاءً فِيهِ مَاءٌ ثُمَّ قَفَّى إِبْرَاهِيمُ مُنْطَلِقًا فَتَبِعَتْهُ أُمُّ إِسْمَاعِيلَ فَقَالَتْ يَا إِبْرَاهِيمُ أَيْنَ تَذْهَبُ وَتَتْرُكُنَا بِهَذَا الْوَادِي الَّذِي لَيْسَ فِيهِ إِنْسٌ وَلَا شَيْءٌ فَقَالَتْ لَهُ ذَلِكَ مِرَارًا وَجَعَلَ لَا يَلْتَفِتُ إِلَيْهَا فَقَالَتْ لَهُ أَاللّٰهُ الَّذِي أَمَرَكَ بِهَذَا قَالَ نَعَمْ

Hz. İbrâhim; Hz. İsmail ve annesi Hacer validemizi şu anki Beytullah’ın bulunduğu yere yakın Zemzem kuyusunun üstüne bıraktı. O tarihte Mekke’de hiçbir kimse yoktu. Hatta içecek su da yoktu. Hz. İbrâhim, onların yanlarına biraz hurma ve bir miktar su bırakıp, oradan ayrılırken Hacer validemiz:

- Ey İbrahim! Bizi buraya bırakıp nereye gidiyorsun? Burası öyle bir vadi ki ne bir kimse var ne de bir hayat eseri var, dedi. Hz. İbrâhim kendisine dönmeyince, tekrar Hacer validemiz:

- Buraya bırakmayı Allah Teâlâ mı emretti, diye sordu. Hz. İbrâhim:

- Evet! Allah’ın emri olduğu için bırakıyorum, dedi. Bunun üzerine Hacer validemiz:

- Öyleyse Allah Teala bizim vekilimizdir, o bizi korur ve bize yardım eder, dedi.

Hz. İbrâhim, oradan ayrılıp gitti. Mekke’nin üstündeki ″Seniyye″ mevkiinde görülmeyecek bir yere varınca, yüzünü Kâbe’nin olduğu tarafa döndü ve ellerini kaldırarak (başta mealini verdiğimiz ve İbrahim Suresi 37. ayetteki) şu duayı yaptı:

رَبَّـنَٓا اِنّٖٓي اَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتٖي بِوَادٍ غَيْرِ ذٖي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِۙ رَبَّـنَا لِيُقٖيمُوا الصَّلٰوةَ فَاجْعَلْ اَفْـِٔدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوٖٓي اِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ

… (bk. Buhari, Enbiyâ 9)

Hz. İbrâhim Allah’tan aldığı bir işaretle hanımı Hacer ve oğlu İsmail’i Mekke’ye götürüp Kâbe yakınlarında tarıma elverişli olmayan, çorak bir vadiye yerleştirdi. Bu esnada Hz. İbrahim bu vadinin yerleşim merkezi ve güvenli bir belde hâline gelmesi için Allah’a dua etti.

Allah, Hz. İbrahim’in duasını kabul ederek Mekke’yi güvenli bir şehir hâline getirmiş ve dünyanın muhtelif yerlerinde yetiştirilen ürünlerin gerek hac ve umre gibi ibadetler, gerekse panayır vb. ticarî vesilelerle buraya getirilmesini sağlamıştır.

Tevekkülün gerçek mahiyeti ile ilgili olarak bazı kimselerin aşırıya kaçmış olanlarının söyledikleri gibi; herhangi bir kimse çotuk-çocuğunu zayi olacakları bir yerde Aziz ve Rahim olan Allah'a tevekkül ederek ve İbrahim el-Halil'in fiiline uyarak, bırakmak hususunda buna delil diye yapışması hiç kimseye caiz değildir. Çünkü Hz. İbrahim bunu yüce Allah'ın emri üzere yapmıştır. Nitekim mealini verdiğimiz hadis-i şerifte: "Sana bunu Allah mı emretti?” diye sorunca, onun: “Evet." diye cevap verdiği belirtilmekledir. (bk. Kurtubi, ilgili ayetin tefsiri)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet