Hz. Cebrail meleklerin meliki midir?

- Cebrail en güzel melek midir?
- Meleklerin meliki midir?
- Allah pek çok işini onun vasıtasıyla mı yapar?
- Allah katında kimlerden değerlidir?

Değerli kardeşimiz,

Hz. Cebrail’in en güzel melek veya meleklerin meliki olduğu bilgisine rastlayamadık. 

En "büyük melekler" olarak tanınan dört melek vardır ki, bunlar: Cebrâil, Azrail, İsrafil ve Mikâil'dir.

Hz. Cebrâil, Kur'an'da üç yerde "Cibrîl" olarak geçmekte (Bakara 2/97, 98; Tahrim 66/4) diğer bazı ayetlerde de kendisinden Rûhu'l-Kudüs ve Rûh olarak bahsedilmektedir. (Bakara 2/87, 253; Mâide 5/110)

Cebrâil: Meleklerin en büyüğüdür. Görevi: Allah ile peygamberler arasında elçilik yapmak, Allah'ın kitaplarını peygamberlere getirmektir. Kitabımız Kur'an-ı Kerim'i Allah'tan Peygamberimiz (asm)'e getiren Cebrâil'dir.

Mikâil: Tabiat olaylarının idaresi ile görevlidir. (Yağmur yağması, rüzgâr esmesi, ekinlerin bitmesi v.s. gibi)

İsrâfil: Kıyametin kopması ve insanların öldükten sonra tekrar dirilmeleri ile görevlidir.

Azrâil: Ömrü sona eren insanların canlarını almakla görevlidir.

Bu dört meleğin en büyüklerinin Cebrail ve Mikail olduğu bildirilmiştir.

Bununla beraberi esas vazifesi vahiy getirmekten ibaret bulunan Cebrâil’in Resûl-i Ekrem (asm)’e daha yakın olduğu, ayette Cebrail’in önce zikredilmesinin, ayrıca vahiy ile görevli oluşunun Mîkail’den faziletli olduğunu gösterdiği nakledilir. (İbn Kesîr, I, 231-232; Alûsî, I, 334)

Cebrâil ile Mîkâil’in özel isimleriyle anılması Allah katında kıymetli ve büyük meleklerden olduklarını gösterir. (Taberî, I, 349; Kādî Abdülcebbâr, VII, 177;  Alûsî, I, 333-334)

Diğer taraftan Resûlullah’ın gece namaza başlayacağı zaman, ayrıca her namazın arkasından okuduğu dualarda Cebrail’in ve Mîkail’in adını anması bu meleklerin Allah katındaki üstün derecesini gösterir. (Müsned, VI, 61, 156; Müslim, Salat, 200; İbn Mâce, İḳāmet, 180)

İslâm âlimlerinin çoğunluğuna göre Cebrail (as) bütün meleklerden ve peygamberler dışındaki bütün insanlardan üstündür. (Râzî, 11/226-227; Alusi, 1/ 334; 30/60; bk. TDV. İslam Ansiklopedisi, Cebrail md.)

Hz. Peygamber (asm)’in, bir hadisinde şöyle dediği rivayet edilmiştir:

“Her peygamberin gök ehlinden iki, yer ehlinden iki veziri olur. Benim gök ehlinden vezirlerim Cebrâil ile Mîkâil, yer ehlinden vezirlerim de Ebû Bekir ile Ömer’dir.” (Tirmizî, Menâḳıb, 17)

Hadislerde Mîkâil genellikle Cebrâil ve İsrâfil ile birlikte zikredilmektedir (Müsned, III, 10; Ebû Dâvûd, Ḥurûf, 1)

Resûl-i Ekrem’in;
- Rüyasında Cebrâil ile Mîkâil’i kendisine cennet ve cehennemi gezdiren iki insan şeklinde (Müsned, V, 15; Buhârî, “Cenâʾiz”, 90; Bedʾü’l-ḫalḳ, 7),
- Bir başka rüyasında onlardan birini başı ucunda, diğerini ayağı ucunda durup kendisine bir darbımesel söylerken gördüğü rivayet edilmektedir. (Tirmizî, Emsal, 1)

İslâm’ın başlangıcında namazdaki teşehhüd esnasında “et-Tahiyyât” yerine “... es-selâmü alâ Cibrîle, es-selâmü alâ Mîkâîle ...” denilmekteydi. (Müsned, I, 382, 413, 427; Buhârî, Eẕân, 148; İstizân, 3)

Öyle anlaşılıyor ki, Allah katında da en büyük melek Hz. Cebrail’dir. Fakat insan olan elçiler bu vahiy elçisinden daha büyüktürler.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet