Haşr suresi 5. ayette, Allah ağaçların kesilmesine neden izin veriyor?

- Rasulu Ekrem yahudilerin ağaçlarını kesilmesini emrettiği ve yahudilerin "Ya Muhammed (sav) hani sen yeryüzünde fesat çıkarmamakla emrolunmuştun" dediklerini üzerine bazı müminlerin tereddüte düştüğü ve bunun üzerine haşr 5 ayetinin inmesi doğru mudur?

- Ağaçların yağmalanmasındaki hikmet nedir?

Değerli kardeşimiz,

"(Savaş gereği,) hurma ağaçlarından her neyi kestiniz, yahut (kesmeyip) kökleri üzerinde dikili bıraktınızsa hep Allah'ın izniyledir. Bu da fasıkları rezil etmesi içindir." (Haşr, 59/5)

Ayette Müslümanların kuşatma sırasında bazı hurma ağaçlarını kestikleri, fakat bunun meşruiyet temelinden yoksun olmadığı belirtilmektedir. Savaş sırasında tabiat varlıklarının korunmasını; sivillerin, kendilerini ibadete vermiş din bilginlerinin, kadın, çocuk ve yaşlıların öldürülmemesini ilke haline getirme konusunda insanlık tarihinde öncü konumunda bulunan Müslümanların, bizzat rahmet peygamberi Hz. Muhammed (asm)’in yönetiminde gerçekleştirilen bir kuşatmada ağaçları özel bir haklılık gerekçesi olmadan hoyratça kesmeleri düşünülemez.

Hatta bir rivayete göre bu âyet, Yahudiler tarafından, getirdiği vahiyde böyle bir buyruk mu bulunduğu yönünde Resûl-i Ekrem (asm)’e yöneltilmiş hayret ve hicivle karışık bir soru üzerine inmiştir. Askerî strateji açısından gerekli görülmesi üzerine Hz. Peygamber’in onayı, dolayısıyla Allah’ın müsaadesiyle gerçekleşen ağaç kesme olayına değinilen bu âyette, bir yandan Müslümanların bu sınırlı eyleminin töhmet altında tutulamayacağı belirtilirken, diğer yandan da Kur’an’ın –kuşatma şartları altında da olsa– birkaç ağacın kesilmesine bile kayıtsız kalmadığına ve çevrenin korunmasına büyük önem verdiğine dikkat çekilmiş olmaktadır.

Hatta “kökleri üzerinde ayakta bırakmanız” ifadesindeki tasvirin, onların doğal durumundaki güzelliğe işaret eden edebî bir üslûp olduğu da söylenmiştir. Bu olayla ilgili rivayetlerde yakma eyleminden söz edilmesi ağaçlara zarar verilmesini anlatan mecazi bir ifade olabileceği gibi, kesilen ağaçlar yemek pişirme veya geceleyin ısınma amacıyla yakılmış da olabilir.

Bazı âlimlerin bu âyete dayanarak savaş sırasında zafer açısından gerekliliği anlaşıldığında, düşman yurdundaki ağaçların yakılabileceği sonucuna ulaşmalarını da yukarıdaki izah çerçevesinde değerlendirmek uygun olur. (Konuyla ilgili rivayetler ve farklı yorumlar için bk. Taberî, XXVIII, 32-35; Zemahşerî, IV, 80; İbn Âşûr, XXVIII, 75-78).

(bk. Diyanet Tefsiri, Kuran Yolu, İlgili Ayetin Tefsiri)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Medine'ye iki saatlik mesafede bulunan Yahudilerle yapılan Benî Nadir Gazası nasıl gerçekleşmiştir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet