Hacca gitmek kadınlar için sünnet, erkekler için farz mı?

- Kadınlar için hacca gitmek sünettir, erkekler için farzdır değil mi?

Değerli kardeşimiz,

Şartlarını taşıyan her Müslüman erkek ve kadın için hac farzdır.

Haccın şartları ise; erkekleri ve kadınları içine alan genel veya yalnız kadınlarla ilgili özel şartlar olmak üzere ikiye ayrılır. Bunlar tam olarak bulununca hac ve edası farz olur. Aksi halde farz olmaz.

Kur'an-ı Kerîm, yoluna gücü yetenlerin hac görevini ifa etmesinin Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkı olduğunu belirtmektedir. (Âl-i İmrân 3/97)

Hz. Peygamber (asm) da haccın İslam’ın beş şartından birini teşkil ettiğini haber vermektedir (Buhârî, Îmân, 1, 2; Müslim, Îmân, 19-22; Tirmizî, Îmân, 3)

Ebu Hüreyre’nin rivayet ettiği bir hadiste Resûl-i Ekrem (asm), Allah rızası için hacceden ve haccın belirli günlerinde cinsel ilişkiden, ayrıca günah sayılan davranışlardan sakınan kimsenin, annesinden doğduğu gün gibi günahlarından arınmış olarak memleketine döneceğini söylemiştir. (Buhârî, Muhsar, 9-10; Müslim, Ḥac, 438)

Bir başka hadiste de şöyle denilmektedir:

“Hac ile umreyi birbirine ekleyin. Çünkü bunlar körüğün demir, gümüş ve altının kirini gidermesi gibi fakirliği ve günahları giderir. Makbul bir haccın karşılığı ancak cennettir.” (Tirmizî, “Ḥac”, 2)

Hac kadınlar için en güzel cihad kabul edilmiştir (Buhârî, Cezaü’s-sayd, 26).

Sahabiler döneminden zamanımıza kadar geçen süre içinde bütün alimler, gücü yeten kimsenin ömründe bir defa hac yapmasının farz olduğu hususunda ittifak etmişlerdir.

Buna göre hac ibadeti kitap, sünnet ve icma ile sabit olan en kuvvetli farzlardan biridir.

Haccın Şartları

Hacla ilgili şartlar, haccın farz olmasının, edasının ve sıhhatinin şartları olmak üzere üç grupta ele alınır.

a) Bir kimseye haccın farz olması için onun Müslüman, akıl, baliğ ve hür olması, ayrıca hac görevini yapma imkanına sahip bulunması gerekir.

Bu son şart, hac yolculuğuna çıkacak kişinin gidip dönünceye kadar, hem kendisinin hem de bakmakla yükümlü olduğu kimselerin sosyal seviyelerine uygun biçimde geçimlerini sağlayacak malî güce ve hac için yeterli zamana sahip olması anlamına gelmektedir.

b) Haccın edasının, yani bizzat mükellef tarafından ifa edilmesinin farz olması için fıkıh kitaplarında şu şartlar öngörülmüştür:

1. Sağlıklı olmak:

Ebu Hanîfe’ye ve Malik’e göre sağlıklı olmak haccın farziyet şartlarındandır. Bu sebeple haccı bizzat eda edemeyecek derecede sürekli bir hastalığa müptelâ olanlara ve yaşlılara hac farz değildir, dolayısıyla yerlerine vekil (bedel) göndermeleri de gerekmez.

Hanefîler’den Ebu Yusuf ve Muhammed ile Şafiî ve Hanbelî hukukçularına göre ise haccın farziyet şartlarının gerçekleşmesi halinde, fiilen hac yapmaya engel teşkil edecek tarzda bir hastalığı veya sakatlığı bulunanlarla yaşlıların da bu farzı yerine getirmesi gerekli olduğundan bunlar yerlerine vekil göndermeli veya gönderilmesini vasiyet etmelidirler.

İmam Mâlik’e göre de bir kimse sakat olmakla birlikte başkasının yardımıyla hac görevini yerine getirebilecek durumda ise kendisine hac farz olup bu şekilde bir yardımla hac ibadetini bizzat yapmalıdır.

2. Yol güvenliğinin bulunması:

Hanefî ve Hanbelî mezheplerinde tercih edilen görüşe göre, takip edilecek yolun güvenli olması edanın şartlarındandır. Malikî ve Şafiîler ise, bunu haccın farz oluşunun şartları arasında sayarlar.

3. Haccın yerine getirilmesinde arızî bir engelinin bulunmaması:

Hacca gitmek isteyenin, hac mevsiminde tutuklu olması veya yönetimin haccı yasaklaması gibi.

4. Seferilik hükümlerinin uygulandığı bir mesafeyi katedecek kadınların yanlarında kocalarının veya mahremlerinden bir erkeğin bulunması:

Hanefî mezhebine göre, bu imkana sahip olmayan kadınların hac yolculuğuna çıkmaları caiz değildir.

Şafiî fakihleri, bu konuda yol güvenliğini esas aldıklarından kadınların kendi aralarında bunu sağlayacak şekilde bir grup oluşturmalarını yeterli görürler. Bazı alimler, kadınlardan hiç olmazsa birinin mahreminin yanında bulunmasını zaruri görürse de mezhepte tercih edilen görüşe göre buna da gerek yoktur. (Remlî, Nihâyetü’l-muhṭâc, III, 251)

Malikî mezhebine göre de güvenli bir grup içinde hacca gitme imkanı bulan kadına hac farz olur. Kocası veya mahremi yoksa yahut bunlar ücretle de olsa kendisiyle hacca gitmekten kaçınırlarsa böyle bir grupla hacca gider. Grup içinde başka kadınların bulunması şartı, ilk kaynaklarda açık bir şekilde ifade edilmediği için tereddüt konusu olmakla birlikte Muhammed b. Ahmed ed-Desuki, mezhepte esas alınan görüşe göre bunun şart koşulmadığını söyler (Desuki, Ḥâşiye, II, 10)

5. Kocasından boşanmış veya kocası ölmüş kadınların, dinen evlerinde beklemeleri gerekli olan süreyi (iddet) tamamlamış bulunmaları:

Hanefî mezhebinde tercih edilen görüşe göre bu husus eda için şarttır. Diğer mezhepler bunu haccın farz oluşunun şartları arasında sayarlar. Ayrıca Hanbelîlere göre kocası ölen kadınların iddeti haccın farz oluşuna engelse de boşanma iddeti engel değildir.

Bu şartları taşıyan her Müslümanın bizzat hac yapması, bunlardan herhangi birine sahip olmayan kimselerin ise bedel göndermeleri veya bedel gönderilmesini vasiyet etmeleri gerekir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Haccın farz olmasının şartları nelerdir?
- Bir kadın, erasmus, staj, lisans, yüksek lisans, doktora eğitimi için tek ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet