Hac bilinen aylarda ise, neden hac Arafat’tır deniyor?

“Hac bilinen aylardadır. Kim o aylarda hacca karar verip niyet ederse, bilsin ki hac sırasında kadına yaklaşmak, günaha sapmak ve tartışıp çekişmek yoktur. Ne hayır işleseniz Allah onu bilir. Azık edinin; kuşkusuz azığın en hayırlısı takvadır. Öyleyse bana saygı duyun, ey akıl sahipleri!” (Bakara Suresi-197)
- Ayette geçen اَلْحَجُّ اَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌۚ “Hac bilinen aylardadır” ifadesini nasıl anlayacağız?
- Hac ayları hadislere göre Şevval ve Zilkade ayları ile Zilhiccenin ilk on günü ise, Haccın farzları olan ihram, Arafat ve tavaf, Kurban Bayramı arefesinde ve bayram günlerinde yapılıyor.
- Peki, bunlar olmadan hac olmayacağına göre, çünkü Peygamber, "Hac Arafat'tır" buyurmuştur. Bu yüzden vakfe yapamayan kimse haccı kaçırmış olur ve ertesi yıl yeniden hac yapması gerekir.
- O halde neden hac bilinen aylardadır deniyor? Diğer aylar hac ayları sayılıyor?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, "Hac Arafat'tır." ifadesi, haccın sadece Arafat’tan ibaret olduğu anlamında değil, "Arafat’ta vakfe olmazsa hac geçerli olmaz" anlamındadır.

Hac ayları, hicrî takvimdeki Şevval ve Zilkade aylarının tamamı ile Zilhicce ayının ilk 10 günüdür. Bu zamanlara hac ayları denmesi, hac menasikinin bu aylardan herhangi birinde bitirilebilmesi açısından değil, haccın şartı olan ihrama Şevval’den itibaren girilebileceğini göstermesi bakımındandır.

Demek ki, ihrama girme ile Arafat’ta vakfeye durma aynı zamanda değildir. Biri haccın başlangıcı olan ihramı, diğeri de haccın farzlarından biri olan vakfeyi bildiriyor. Bu nedenle sorudaki iddialar asla doğru değildir.

Bu süre içerisinde ihrama girerek, haccın iki temel rüknünden biri olan ve sadece Zilhicce’nin dokuzuncu günü öğle vakti ile onuncu günü fecr-i sadık arasında yapılabilen Arafat vakfesini yapan kimsenin haccı geçerli olur.

Hz. Peygamber (asm), "Hac Arafat'tır."(1) buyurmuştur. Bu yüzden vakfe yapamayan kimse haccı kaçırmış olur ve ertesi yıl yeniden hac yapar.

Haccın diğer rüknü olan ziyaret tavafı ise, Kurban Bayramı günlerinde eda edilmekle birlikte, bugünlerde yapılamaz ise, cezasını yerine getirmek kaydıyla, daha sonra da yapılabilir ve bu tehir, o seneki haccın geçersiz sayılmasına sebep olmaz.(2)

Bununla beraber, bu konuda âlimlerin farklı yorumları vardır:

a) Söz konusu ayette haccın üç ayların hangi ayında, hangi gününde olacağına dair açık bir detay bulunmadığı için, Hz. Peygamber (asm) bu vakfenin Arefe günü Arafat’ta olacağını bildirmiştir. Hadiste yer alan “Hac Arafat'tır.” şeklindeki beyanı, Arafat’ta vakfe yapmanın, Zilhicce ayının dokuzuncu gününde yapılacağını göstermektedir.

Aslında ayette “malum aylar” ifadesinden de anlaşıldığı üzere, bu üç ayların hac mevsimi olduğu Araplarca da biliniyordu. Hz. İbrahim’den beri Araplar dedelerinin dininin kalıntılarıyla da amel ettikleri, bu arada hac menasikini de -kendilerince- yerine getirdikleri bilinmektedir.(3)

“Beytullah’ın yanında onların namazı ıslık çalmak ve el çırpmaktan ibarettir.”(4)

mealindeki ayette bu gerçeğin altı çizilmiştir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Hac ayları Şevval, Zilkâde ve Zilhicce aylarıdır. Halbuki haccın ...

Kaynaklar:

1) Tirmizî, Tefsîru Sûre 2/22; Ebû Dâvud, Menâsik, 68; İbn Mâce, Menâsik, 57.
2) Kâsânî, Bedâi‘, II, 132-133.
3) bk. İbn  Aşur, ilgili ayetin tefsiri.
4) Enfal, 8/35; detaylı bilgi için bk. Taberi, İbn Ebi Hatim, Kurtubi, Razi, Zadu’l-Mead ilgili ayetin tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet