Fitre vermeye gücü yetmeyen ne yapar?

- Ben işsizim ve kiracıyım, borçluyum ve Şafii mezhebindenim; fitre verecek gücüm yok. Şafii mezhebine göre ne kadar vermeliyim, ailem 5 kişilik?

Değerli kardeşimiz,

Bilindiği üzere, Hanefi mezhebine göre, zekât nisabına sahip olmayan kimsenin fıtır / fitre vermesi gerekmez.

Şafii mezhebine göre ise, ev ve evin müştemilatı ve diğer ihtiyaçların dışında bayram günü ve gecesinde kendisinin ve ailesinin geçimini tedarik edebilen herkese fitre vermesi gerekir. Aksine bu kadar gücü yetmeyen kimsenin vereceği bir şey yoktur. Çünkü “teklif-i malayutak-yapamayacağı şeyi kişiye yüklemek” yoktur.

Ancak eğer tam bir fitre miktarına sahip olmamakla beraber, onun bir kısmını verebilirse, Şafii’deki sahih görüşe göre, o kadarını vermesi farzdır. Bununla Allah’ın farz kıldığı bir işe karşı saygısını gösterir. 

“Hz. Peygamber (asm) fıtır sadakasını (Buhari, 1506; Müslim, 985) bir sâ’/avuç hurma veya bir avuç arpa veya bir avuç keşkek veya bir avuç üzüm olarak hür, köle, erkek, kadın, küçük, büyük her Müslümana farz kılmıştır.” (bk. el-Mevsuatu’l-fıkhıyetu’l-Küveytiye, 8/127)

İmam Şafi ve Maliki mezhepleriyle bazı Hanbelilere göre ise hadislerde geçen buğday, arpa, kuru üzüm ve hurma o devrin yaygın gıda maddeleri olup fitre bir kimsenin kendi bölgesindeki mahsulden, kendi yediği gıda maddelerinden de verilebilir.

Fakihlerin çoğunluğu fitrenin sadece aynî olarak ödenmesini gerekli görürken başta İmam Ebu Hanife olmak üzere bazı fakihler fitrenin bu mahsullerin değeri üzerinden nakit olarak da verilebileceği görüşünü benimsemiştir. Hatta bazı Hanefî kaynaklarında, özellikle bolluk zamanlarında nakit olarak vermenin daha faziletli olacağına dikkat çekilmiş ve Hz. Peygamber’in (asm), “Fakirleri istemekten müstağni kılın.” (Dârekutni, 2/153) mealindeki hadisinin de bu görüşü kuvvetlendirir mahiyette olduğu belirtilmiştir.

Özellikle alışverişin mübadele usulüyle değil nakitle yapıldığı çağımızda fitrenin para olarak verilmesi daha çok önem kazanmıştır.

Diyanet Fetva Kuruluna göre, 2024 yılı fitre miktarı kişi başına 130 liradır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet