En pis kazanç, şarkı ve çalgı aletleriyle kazanılan mı?
En pis kazanç, şarkı ve çalgı aletleriyle kazanılandır, diye bir hadis var mı? Varsa sahih mi? Enes bin Malik Radıyallahu Anh, “en pis kazanç, şarkı ve çalgı aletleriyle kazanılandır” dedi.
Değerli kardeşimiz,
Hz. Enes’in ilgili ifadesinde “zemmare=çalgı” çalmaktan söz edilmiş ve “En pis ve en kötü kazanç çalgı çalmaktan elde edilen kazançtır.” demiştir. (bk. İbn Ebid-dünya, Zemmul-Melahi, 1/64)
İbn Sirin de şöyle demiştir: “Kazançların en kötüsü ve en pisi çalgı çalmak ve köpek satmaktan elde edilen kazançtır.” (İbn Hazm, el-Muhalla,7/494).
Bu iki rivayet de merfu değildir, yani Peygamberimizin hadisi değil, ya mevkuftur yani sahabi sözüdür ya da maktudur yani tabiin sözüdür.
Bununla beraber, bunlar bir mübalağa ifadesi olabilir. Konuşma esnasında muhatabı daha da etkilemek için “En kötüsü, en pisi” ifadesi kullanılmış olabilir.
Aksi takdirde -sahih kabul edilse bile- “çalgı çalmaktan elde edilen kazancın, kazançların en kötüsü olduğunu söylemek doğru değildir. Zira faiz kazancı, kumar kazancı, rüşvet kazancı, zina kazancı ve saire birçok kazancın yanında bunun esamesi bile okunmaz.
Kaldı ki, İslam tarihi boyunca çalgı çalmanın helal veya haram olduğuna dair alimler arasında hep ihtilaf olmuştur. Mesela. İmam azama/Hanefi alimlerine göre köpeğin satışı caizdir, kazancı helaldir. Meşhur dil uzman Ebu Ubeyde’ye göre, bu rivayetlerde geçen “Zemmare” kelimesi flüt veya çalgı değil, zina eden manasına gelir. (bk. el-Muhalla, a.y.)
Firuzabadi, “Zemmare” kelimesi biri çalgı biri de zinakâr olmak üzere iki manaya geldiğini belirtir. (bk. Kamusu’l-Muhit, ZMR maddesi).
İbnu’l-Manzur da “zemmare” kazancının haram olduğuna dair hadisi anlatırken, ardından “Zemmare”nin zinakâr manasında olduğuna işaret etmiştir. (Lisanu’l-Arab, ZMR maddesi)
İmam Gazalînin çalgının ve şarkıcının sesinin caiz olup olmadığı hakkında uzun uzadıya açıklamaları vardır, müziğin belli şartlarla caiz olduğunu detaylı şekilde anlatır. (bk. İhyau’l-Ulum, 2/268-285)
Şu halde, burada geçen zemmare kelimesi öncelikle zinakar ilişkiyle elde edilen kazanç şeklinde anlamak daha uygun olacaktır.
Eğer zemmare kelimesi “çalgı ve müzik kazancı en pis kazançtır” şeklinde anlaşılırsa, bu mutlak bir hüküm değil, bir uyarıdır. Maksat, çalgının kendisi değil, haram ortamların ve günaha götüren davranışların aracı hâline gelmiş kazançlardır.
Örneğin, haram müzik ve çalgının, içki, zina, sefahat gibi büyük günahlarla dolu ortamlarda kazanılan parası, elbette en pis ve en kötü kazançtır. Oysa tek başına helal çalgı veya müzikten elde edilen kazanç, böyle bir mahzuru taşımaz.
İlave bilgi için tıklayınız:
Çalgılı müziklerin dinlenmesi caiz midir?
İmam Gazali'nin hiçbir çalgıya izin vermediği doğru mudur?
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet
