Domalan mantarı göze iyi mi gelir?

- Domalan mantarı ile ilgili hadis var mıdır, göze iyi geldiği hadiste geçer mi?

Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili bazı hadis-i şerifler şöyledir:

Mantar veya Domalan; Musa (a.s.) zamanında İsrailoğullarına verilen ekme dikme zahmeti olmaksızın, insan emeği karışmadan meydana gelen, Kudret helvası cinsinden bir rızıktır. Suyu da göze şifadır.(1)

Tirmizi, bu hadisin hasen sahih olduğunu söyler.

Mantar veya domalan; kudret helvası cinsinden bir rızık olup suyu göze şifadır. Acve hurması; cennet meyvelerinden olup zehire karşı şifadır buyurdu.(2)

Tirmizi, bu hadisin de hasen olduğunu ifade eder.

“Mantar, kudret helvası türünden ilahia bir lütuftur. Suyu da göze şifadır.”(3)

Bu hadis sahihtir.

Mantar veya bazı yerlerde domalan mantarı olarak bilinen “kem’e” bir mantar türüdür. Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, onun vaktiyle Cenab-ı Hak tarafından İsrailoğullarına indirilen ve adına “men” denilen kudret helvası türünden bir yiyecek olduğunu söylemektedir.(4)

Nitekim Allah Teala İsrailoğullarına zahmetsizce yemeleri için her gün ağaçların üzerinde taze taze kudret helvası (men) ve bıldırcın (selva) göndermişti.(5) bunları biriktirmeden yemelerini emretmişti. Fakat onlar bu emre karşı gelerek o yiyecekleri biriktirmişler, böylece Allah’a güvenmediklerini göstermek suretiyle ona nankörlük etmişlerdi. Allah Teâlâ da bu nimetini kesmiş, onlara bir daha “men ve selva” göndermemişti.

Bu hadislerdeki “Mantar, kudret helvası türünden ilahi bir lütuftur” ifadesine gelince:

Özel surette yetiştirilen kültür mantarları bir yana, tabiatta kendiliğinden biten mantarlar, Peygamber Efendimizin buyurduğu gibi, Cenab-ı Mevla’nın kullarına bir ikramıdır. Zehirli olanlarından sakınmak suretiyle mantardan çeşitli faydalar elde edilir. Bu faydalardan biri, “keme” denen mantar türünün, Resul-i Ekrem Efendimizin (asm) buyurduğu gibi, bazı göz hastalıklarına iyi gelmesidir.

Kimileri, mantar suyunun, ilacın terkibine katılacağını, kimileri de bir şeye katmadan doğrudan sürme gibi göze çekileceğini belirtmişlerdir. Bu ikinci görüşü savunanlar, mantarın önce ateşin üzerinde pişirilip suyunun kaynatılması, ondan sonra göze çekilmesi gerektiğini söylemişlerdir.

Bu hadislerin ravilerinden olan Hz. Ebu Hüreyre, üç, beş veya yedi mantarın suyunu bir kaba sıktığını, onu gözünden rahatsız olan cariyesinin gözüne damlattığını ve cariyenin iyileştiğini söylemektedir.(6)

İmam Nevevi, bu konuda bir müşahedesini anlatmaktadır. Dindarlığını beğenip takdir ettiği hadis ravisi Kemal İbni Abdullah ed-Dımaşkî’nin gözlerinin görmez olduğunu, Resulullah aleyhissalatü vesselamın bu tavsiyesinin, kendisine fayda vereceğine inanarak gözlerine mantar suyu döktüğünü ve tekrar görmeye başladığını söylemektedir.(7)

İbni Hacer Askalani, bu zatın İbni Abd diye tanınan Kemâleddin İbni Abdülazîz Ebû Dâvûd ed-Dımaşkî olduğunu söylemektedir.(8)

Bazı kimselerin kullanma usulünü bilmedikleri için, mantar suyundan fayda yerine zarar gördükleri de anlaşılmaktadır. İşte bu sebeple, bu hadislerde sözü edilen mantarın türünü iyi bilmeli ve bu konuda tecrübesi olanların bilgisinden faydalanmalıdır. Aksi hâlde umulan fayda elde edilemez.

Buna göre:

- Mantar, birçok yiyecek gibi Cenab-ı Hakk’ın insanlara lütfettiği bir gıdadır.

- Ayrıca suyu da bazı göz hastalıklarına iyi gelmektedir.

- Her mantar türünde şifa olmadığı bilinmeli ve usulüne uygun olarak kullanılmadığı takdirde fayda görülmeyeceği unutulmamalıdır.(9)

Kaynaklar:

1) Tirmizi, Tıp, 22; İbn Mâce, Tıp 8.
2) Tirmizi, Tıp, 22; İbn Mâce, Tıp: 8; Ebû Dâvûd, Tıp: 12.
3) Buhârî, Tefsîru sûre (2), 4, Tefsîru sûre (7), 2, Tıb 20; Müslim, Eşribe 157-162.
4) Müslim, Eşribe 159-161.
5) Bakara, 2/57; Araf, 7/160.
6) Tirmizî, Tıb 22.
7) Nevevi, Minhac, 8/312.
8) İbn Hacer, Fethü’l-bârî, 10/174.
9) bk. Riyazüs Salihin, Terüme ve Şerhi.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet