Cehenneme gideceklerin yaratılmasının hikmeti nedir?

Soran : Anonim

Tarih: 16.07.2021 - 12:32 | Güncelleme: 25.12.2023 - 16:14

- Benim aklıma Allah cehennemdekileri yaratmayıp sadece cennettekileri yaratabilirdi neden öyle yapmadı diye bir soru geldi.
- Bu soruya vardır bir hikmeti diye cevap vermeme rağmen, aklımdan atamıyorum. Lütfen cevaplar mısınız?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

Öncelikle ifade edelim ki, ne yaparsa yapsın yine de herkesin geçeceği bir imtihan olmaz. İmtihanın varlığında, geçenlerin yanında kalanlar da olabilir. Eğer kalanlar varsa, "bu kalanlar olmasaydı ya da imtihana alınmasaydı" denilmez. Zaten imtihanın gayesi de bunu ortaya çıkarmaktır.

Şu halde dünya imtihanına giren insanların da imtihanın sonucuna göre muamele görmeleri gerekir.

İmtihan dünyasının yaratılması, insan türünün doğasına uygun iradi bir eylem olarak ilahi iradenin rahmet ve hikmet ile tezahürüdür. İnsan doğası iyi ve daha iyi arasında seçim yapabilecek tercih esaslı bir varlık kategorisidir.

Melekler gibi varlıklar yalnızca iyilik yapabilecek varlık kategorisini oluştururken, şeytanlar iyilik yoksunluğu kategorisini oluştururlar. İnsanlar ise bu iki varlık kategorisi arasında bulunurlar. Bu nedenle imtihan süreci ve tecrübe edilmek onların varlığı için gereklidir.

İlahi irade böylesi bir kategoriyi hiç var etmemek ile var edip imtihan sonucu bütünüyle olumsuz hale getirmeyi ya da bütünüyle olumlu hale getirmeyi isteyebilirdi. Ancak bu noktada ilahi takdir iyilik ve bundan yoksunluk arasında mütereddit bir varlık kategorisini var etmeyi dilemiştir.

İnsanda özgür iradenin açığa çıkışı, onun kulluğunun da özünü oluşturur.

Demek ki, imtihan gereklidir, imtihan salonuna giren insanların da bu imtihanın sonucuna göre muamele görmeleri gerekir. Sadece kazanacak olanların imtihana alınması halinde, imtihan olmaz. Bu durumda ya melek ya da hayvan olmak gerekir; insan türüne gerek kalmaz.

Cevap 2:

İnsan fıtratı, ebedi bir hayatı aşk derecesinde arzular. Ahiret aleminde iki yurttan başka yer yoktur. Ya Allah’ın rahmetinin tecelligahı ve cemalî isimlerin merkezi olan cennete gidilir yahut da Allah’ın gazabının tecelligahı ve celalî isimlerinin tezahürü olan cehenneme gidilir.

Üçüncü bir şık ise, “yok olmak, hiç olmaktır.” İnsanın fıtratı hiçliği kaldırmaz. Şu halde, bir insan cenneti hak etmemişse, gideceği yer cehennemdir.

Bizim fıtrat ve vicdanımızı tam dinleyemediğimiz ve hayalimiz ile tam tahayyül edemediğimiz üçüncü şıkkın / hiçliğin acısını Bediüzzaman Hazretlerinden, onun o duru olan iç âleminden öğreneceğiz:

“... Bir zaman -küçüklüğümde- hayalimden sordum: 'Sana bir milyon sene ömür ve dünya saltanatı verilmesini, fakat sonra ademe ve hiçliğe düşmesini mi istersin? Yoksa bâki fakat âdi ve meşakkatli bir vücudu mu(var olmayı mı) istersin?' dedim. Baktım, ikincisini arzulayıp birincisinden 'Ah!..' çekti. 'Cehennem de olsa beka isterim.' dedi." (Asa-yı Musa, s. 40)

Üstad'ın şu ifadeleri de sorumuza güzel bir cevaptır:

“İman, manevî bir cennetin çekirdeğini taşıyor; küfür dahi, manevî bir cehennemin tohumunu saklıyor.

Nasılki küfür, cehennemin bir çekirdeğidir. Öyle de cehennem, onun bir meyvesidir.

Nasıl küfür, cehenneme duhûlüne sebebdir; öyle de cehennemin vücuduna ve icadına dahi sebebdir.

Zira küçük bir hâkimin küçük bir izzeti, küçük bir gayreti, küçük bir celali bulunsa; bir edepsiz ona serkeşane dese: 'Beni tedip etmezsin ve edemezsin.' Herhalde o yerde hapishane yoksa da, tek o edepsiz için bir hapishane teşkil edecek, onu içine atacaktır.

Halbuki kâfir, cehennemi inkâr ile nihayetsiz izzet ve gayret ve celal sahibi ve gayet büyük ve nihayetsiz kadîr bir zâtı tekzib ve isnad-ı acz ediyor, yalancılıkla ve acz ile ittiham ediyor, izzetine şiddetle dokunuyor, gayretine dehşetli dokunduruyor, celaline âsiyane ilişiyor.

Elbette farz-ı muhal olarak, cehennemin hiç bir sebeb-i vücudu bulunmazsa da; şu derece tekzib ve isnad-ı aczi tazammun eden küfür için bir Cehennem halkedilecek, o kâfir içine atılacaktır.” (bk. Sözler, s. 503)