Bıyık uzatma veya kesme konusunda dinimizin hükümleri nelerdir?

"Bıyığını uzatan bizden değildir." hadisini söyleyip bir çırpıda "haram" hükmünü veriyorlar. Bir insan bir hadis veya âyetten hüküm verme hakkına hangi şartlar sonucunda sahip olur veya sahip olur mu?

Değerli kardeşimiz,

Hadislerde kullanılan "bizden değildir" ifadesi, daha çok bizim, yani "Müslümanların uygulamasına uymaz" manasını ifade etmektedir. İçtihad derecesinde olmayanların, âyet ve hadislerden bu şekilde hüküm çıkarmaya çalışması yanlıştır. Bu derecedeki bir insan ancak kendi mezhebinin görüşünü ifade edebilir.

Peygamber Efendimiz (asm)

"On şey fıtrattandır (yaratılıştan olması gereken âdetlerdendir): bıyığı kısaltmak, sakalı bırakmak, misvak kullanmak, buruna su çekmek, tırnakları kesmek, parmak aralarını yıkamak, koltuk altını temizlemek, etek tıraşı olmak, istinca ve istibra." (Müslim, Tahare 56; Neseî, Zinet 1)

 buyurmuş, bunlardan birinin de "bıyığı kısaltmak" olduğunu bildirmiştir. Bıyık bırakmak fıtratı (yaratılışı) korumak olduğu için faziletlidir. Nitekim bazı müçtehidlere göre bıyığı tamamen kesmek mekruhtur. Bıyıkla ilgili hadisler bıyığın kısaltılmasıyla ilgilidir. Peygamber Efendimiz (asm) Tirmizî'nin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte:

"Bıyığını kısaltmayan bizden değildir." (Tirmizî, Edeb, 6)

buyurmuştur. Bıyıklar üst dudağın kırmızılığı görülecek şekilde kısaltılmalıdır.

İşte âlimlerimiz bu konudaki bütün hadis-i şerifleri gözönünde bulundurarak, sakalı bırakmanın sünnet olduğu, zaruret olmadıkça bırakılan sakalı kesmenin tahrimen mekruh olduğunu söylemektedirler.

Bıyık konusuna gelince, öncelikle şunu ifade edelim ki, bıyık, sakal ile beraber değerlendirilmiştir. Bu açıdan sakalı olan bir Müslümanın bıyığını traş etmesinin bir sakıncası olmaz. Ancak hiç sakal bırakmayanların ise bıyık bırakması, ancak bunun da bakımlı ve kısa olması güzeldir.

Uzun bıyığı tasvip etmeyen İslâm âlimleri bıyığın kısaltılmasının mı (taksîr), yoksa traş edilmesinin mi (halk) daha iyi olacağı konusunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bıyığı kısaltmayı tasvip etmekle birlikte onu traş etmenin daha güzel olacağını söyleyen Tahâvî, Ebû Hanîfe, Ebû Yûsuf ve Muhammed'in de aynı görüşü benimsediklerini nakleder. Bazı Hanefî fıkıh kitapları ise bir ihtilâftan söz etmeksizin bıyığı kısaltmanın sünnet olduğunu söylemekte ve uzunluğu için de kaşı ölçü olarak vermektedir.

İmam Mâlik bıyığın kısaltılmasına taraftar olup tamamen kesilmesini bir nevi işkence (müsle) olarak değerlendirmekte ve böyle yapanların te'dib edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Şafiî âlimlerinden Nevevî de bıyıkların traş edilmeyip kısaltılmasının uygun olacağını ifade eder. 

Ahmed b. Hanbel'e göre ise bıyığın kısaltılması ile traş edilmesi arasında fark yoktur.

Bıyığın kısaltılması veya traş edilmesi hususunda ileri sürülen farklı görüşler, konu ile ilgili hadislerden ve bunların yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü kısaltmayı tavsiye eden hadisler olduğu gibi traş etmeyi öğütleyen hadisler de vardır. Bu hadislerde yer alan "halk" kelimesini kısaltma veya üst dudağın kenarını aşan fazla kısmı kesme şeklinde yorumlayan çok sayıda âlim, kısaltmayı emreden hadîsleri esas alarak bıyığın tamamen traş edilmesini doğru bulmamışlardır.

Hanefiler, uzun bıyığın sahibini daha heybetli gösterdiğini düşünerek savaşa katılan kişilerin bıyıklarını uzatmalarını hoş karşılamışlar, hatta bunun müstehap olduğunu söylemişlerdir. (bk. el-Bahru’r-raik-şamile-7/163; TDV İslam Ansiklopedisi, Bıyık md.)

Netice olarak şunu söyleyebiliriz; şayet sakal bırakılmış ise bıyığın olup olmamasının dinen bir sakıncası yoktur. Eğer sakal yok ise, bıyığın bırakılması daha uygundur.

İlave bilgi için tıklayınız: 

- Sakal tıraşı olmak veya sakal bırakmanın hükmü nedir? Delilleri ile beraber sakal ve bıyık hakkındaki hükümler nelerdir? Sakalın sünnete uygun şekli nasıl olmalıdır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet