Atomların akıllarının olmadığını nereden anlayacağız?

- Atomların, hücrelerin, zerrelerin ilimsiz, iradesiz, kudretsiz olduğuna dair delil nedir?
- Sürekli videolarda karşıma çıkıyor atomların ilimsiz iradesiz kudretsiz olduğu söyleniyor, ama bende vesvese oluştu. Şöyle ki;
- Atomların ilimsiz iradesiz kudretsiz olduğunu izah eder misiniz?
- Neye göre zerrelere atomlara hücrelere ilimsiz iradesiz kudretsiz diyorlar?
- Bunun bilimsel bir açıklaması var mı?

Değerli kardeşimiz,

İlim nedir? Önce ona bir bakalım.

İlim, insanın duyu vasıtaları ile elde ettiği veya Allah'ın vahiy yolu ile doğrudan doğruya gönderdiği, içinde zan ihtimali bulunmayan yakini bilgi demektir.

Demek ki ilim bilgi manasında kullanılabiliyor.

İslamî terminolojide ilim terimi, "bilgi" kelimesini karşılamak için kullanıldığı gibi, herhangi bir bilgi şubesini ifade için de kullanılır. Meselâ; kelâm ilmi, tefsir ilmi gibi. Keza, ilim ve bilgi terimlerinin bazen marifet kelimesiyle karşılanıldığı da bilinir.

Cürcânî’ye göre ilim; nefsin, bir şeyin manasına ulaşmasıdır. (Cürcani, et-Ta'rifat, Beyrut 1985, s. 160)

Demek ki nefsi olacak. O nefis bir nesne hakkında bilgi elde edecek. İşte o bilgi ilim oluyor.

"İlim; düşünme, fehmetme ve hayal etme manalarına da gelir." (Tahanevi, Keşşafü lstılahati'l-fünun, II, 1055)

Demek ki bir varlığın ilim sahibi olabilmesi için nefsi olacak. Düşünme ve hayal etme kabiliyeti olacak.

İlim bir şeyi bilmek olduğuna göre, bir varlığın ilim sahibi olması için aklının ve bu aklı kullanacak mantıklı düşünme dediğimiz muhakeme gücünün olması gerekir.

Şimdi bu açıklamalardan sonra soruda geçen konuya dönersek, atomların ve hücrelerin nefsi, yani onlarda iyi ve kötüyü ayırt edebilecek bir his ve duygu var mıdır?

Yoktur.

Akıllı ve mantıklı düşünme var mıdır?

Yoktur.

Ama bizde vardır. Nefsimizin istediğini bazen yapıyoruz bazen yapmıyoruz. Niçin? Çünkü nefsin istediği her şeyin faydalı olmadığını aklımızı ve mantığımızı kullanarak ilmen biliyoruz. Onun istediği ya bu dünyada cezayı gerektiriyor. Ya da ahirette. Onun için o şeyi yapmaktan vazgeçiyoruz.

Fakat hücre ve atomlar böyle bir iradeye sahip olmadıkları gibi, akıl ve mantıklı düşünme ve muhakeme etme kabiliyetleri yoktur.

Şimdi sorunun içerisindeki diğer bir özellik olan “irade”ye bir bakalım.

İrade nedir?

İrade; istemek, dilemek, meyletmek, arzulamak manalarında kullanılmaktadır.

Allah’ın iradesine İrade-i Külliyye, yani külli irade, insanın iradesine de irade-i cüz'iyye veya cüz’i irade denir.

Külli irade sahibi Allah, bütün fiilleri yaratandır. İnsan neyi isterse Allah onu yaratır. Yani Allah’ın külli iradesi, insanın cüz’i iradesine bağlıdır. Mesela, insan meyhaneye gitmeyi istese, Allah o kişi için meyhaneye gitme fiilini yaratır. İbadethaneye gitmek istese ibadethaneye gitme fiilini yaratır.

Ama atom ve moleküllerde böyle cüz’i bir irade, yani düşünerek bir şeyi tercih etme iradesi yoktur. Onun için bunlar iradesiz kabul edilir.

Şimdi de kudretin tarifine bir bakalım.

Kudret; kuvvet, takat, güç manalarına gelir. Canlının irade ile bir şeyi yapmaya ve yapmamaya muktedir olduğunu gösteren bir özelliktir.

Şüphesiz Allah Teâlâ ezeli ve ebedî olan hayatı ile vardır ve kudret sıfatı ile her istediğini yapmaya muktedirdir.

Kudret, Allah'ın ezeli bir sıfatıdır ki varlıklara taalluk ettiği zaman onlarda etki eder. (Teftazânî, Şerhu'l-Akaid, İstanbul 1304, s.89).

Allah'ın kudretinin varlığına en büyük delili kâinattır. Bütün kâinat Allah’ın kudreti ile yaratılmıştır ve ayakta durmaktadır. İnsan ise, sınırlı bir kudrete sahiptir.

Atom ve moleküllerin ise böyle bir gücü ve kuvveti yoktur. Ancak onlara dışarıdan bir motor veya hızlandırıcı ile hareket verilebilmekte ya da bağ enerjileri koparılarak enerjiye dönüştürülmekte ve böyle hareket kazandırılmaktadır.

Özetlemek gerekirse, atom ve moleküllerde akıl, ilim, irade ve kudret gibi sıfatlar mevcut değildir. Çünkü bunlar ruha bağlı özelliklerdir ve bunların kullanımında nefsin de rolü vardır. Bunların doğru kullanımında akıllı düşünmenin ve muhakeme etmenin önemi büyüktür.

Hâlbuki bu sayılan özelliklerin hiçbirisi atom ve molekülerde mevcut değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet