Allah'ı insana benzetmek anoloji yönünden yanlış değil midir?

- Allah’ı ve Allah’ın faaliyetlerini tanıtmak için O’nu insana benzetiyorlar. Bu anoloji yönünden yanlış değil midir?
- Eğer değilse “Ben tanrı olsaydım tüm insanları bu çileyi çektirmeden cennete koyardım.O halde ben tanrıdan daha merhametliyim ve tanrıdan daha merhametli kimsenin olamayacağına göre tanrı denen şey çelişkilidir.O halde tanrı yoktur.” diyen bir kimseye nasıl cevap verilebilir?

Değerli kardeşimiz,

- Burada asla bir benzetme veya benzeme yoktur. Giriş hatalı olduğu için, bütün soru hata üzerine kurulmuştur.

Allah'ın isim, sıfat ve şuunatları sonsuzdur, mukaddestir, mahiyertini anlamamız mümkün değildir. Bizde yaratılan özelliklerle, Allah'ın isim ve sıfatlarının varlığını anlarız. Yoksa mahiyetini değil.

Örneğin, bizde yaratılan görme sıfatı ile Allah'ın da basir yani gören olduğunu biliriz. Ama Onun görmesi bizim görmemiz cinsinden değildir.

Örneğin, bizde, söz dinleyenleri mükafatlandırma; isyan edenleri de cezalandırma hissi var. Biz bu hissimizden anlarız ki, Allah'ın da kendine itaat edenleri mükafatlandırma, isyan edenleri de cezalandırma şuunatı vardır. Ama onun bu şuunatı asla bizim özelliklerimiz cinsinden değildir. Biz sadece onun varlığını anlarız.

Nasıl ki, Allah'ın varlığı hiçbir varlığa benzemez. Elbette Onun isim, sıfat ve şuunatı da hiçbir isim, sıfat ve şuunata benzemez.

- Soruda geçen ifadeyi söyleyen kişinin ilk önce Tanrı olması gerekir.

Tamamen spekülasyon ve bir de yanlış analoji var.

Kendisiyle Tanrı'yı bir gösteren analoji çarpıtılmış analojidir.

- Analoji iki benzer şey, olay ya da olgu arasında yapılır.

- Aynada görülen ışıklar, güneştendir; ancak asla güneş değildir.

Bunun gibi kainat ve içindeki bütün işler ve filler Allah'tandır, ancak -haşa- Allah değildir.

Demek ki, bütün varlıklar sadece Allah'ın varlığını, sıfatlarının varlığını ve isimlerinin varlığını haber verir, ancak onların mahiyetini bilemeyiz.

Biz görmemizle, Allah'ın görme sıfatının varlığını anlarız, ancak asla mahiyetini bilemeyiz; o ezeli ve ebedidir.

Diğer sıfatlar ve isimler de bunun gibidir...

Bir sanatın sanatkar gerektirmesi, zaman ve mekandan bağımsız bir akıl ilkesidir.

Akli müsellamatdan olmayan analojiler için zaman farkı önemlidir; dolaysıyla analojilerde zaman ve mekan yakınlığına dikkat etmek gerekir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Tanrı'nın sebebi nedir?
- Allah'ın ezeli ve ebedi oluşunu nasıl anlamak gerekir?
- Allah'ın zatını, aklımızla anlayabilir miyiz?
- Allah'ın mahiyeti, insan aklıyla kavranabilir mi?
- Allah'ın sıfatları nelerdir, nasıl anlaşılmalıdır?
- Allah'ın ancak isim ve sıfatlarını bilebilirmişiz. Allah'ın zatını bilen ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet