Allah Teala zatı ile mi görür basir sıfatıyla mı görür?

- Zatı ile mi yaratır yoksa tekvin sıfatı ile mi?
- İlah olan Halik olan Allah’ın zatı mıdır?
- Şimdi biz Allah Haliktır diyoruz. Allah ilahtır diyoruz.
- İlah olan Halik olan Allah’tır. Sıfatlar ilah olan Halık olan Allah’a aittir sözü doğru mudur?

Değerli kardeşimiz,

- “Sıfatlar ilah olan Halık olan Allah’a aittir.” sözü doğrudur. Çünkü Allah hem ilahtır hem Halık'tır.

- Allah lafza-i celal bütün isim ve sıfatlara delalet eden, onları tazammun eden bir ism-i celildir. 

- Ehl-i sünnet alimlerine göre, Allah’ın sıfatlarının dış dünyada ayrı ayrı tecellileri, farklı farklı makesleri vardır. Bu tecellilerin yansıması harici varlığı olan bir alemde söz konusudur.

Ancak Allah’ın sıfatları, hariçte bağımsız varlığı olan bir şey değildir. Çünkü bu takdirde sayılı ilahların varlığı (taaddüd-ü ilah) lazım gelir; bu ise küfürdür. Bu fikirlerini pekiştirmek için Ehl-i sünnet: “Allah zatında da birdir, sıfatlarında da birdir, isimlerinde  de birdir, efalinde de birdir.” diyorlar. 

-  “Allah’ın sıfatları ne onun aynıdır, ne de gayrıdır.” prensibi, Allah’ın sıfatlarının varlığı yanında onun vahdaniyetini vurgulamaya yöneliktir. 

- Öyle anlaşılıyor ki, en mutedil mezhep olan Ehl-i sünnet, bu konuda insan aklının idrak edebileceği makul bir yol takip etmiştir. Şöyle ki;

Mütezilenin belirttiği gibi, “Allah’ın sıfatları yoktur, sadece zat-ı akdesi vardır.” denildiği zaman, Kur'an’ın -Allah’ın sıfatlarını belirten- yüzlerce ayetini inkâr etmek gerekir.

Bunun için Ehl-i sünnet “Allah’ın sıfatları zatına zaittir.” demişler. Ancak, bu sıfatlar “ne Mutezilenin dediği gibi Allah’ın aynısı, ne de gayrısı değildir. Çünkü, Allah’ın zatına zait olan sıfatları, onun gayrısı olarak kabul edilirse, bu takdirde müteaddid ilahların varlığını kabul etmek lazım gelir ki, bu da vahdaniyeti vurgulayan yüzlerce ayeti inkâr etmek anlamına gelir. 

- Teşbihte hata aranmaz; bir insan nasıl ki, maddi-manevi vasıfları, organlarıyla farklı işler yapar. Örneğin; gözle görür, kulak ile işitir, aklıyla anlar, kalbiyle sever, hisseder vs. 

Bunun gibi, Allah’ın bütün sıfatları, zat-ı akdesi gibi manevidir, maddi değildir. Keyfiyeti bizce meçhul bir şekilde, ilmiyle bilir, basarıyla görür, semiyle işitir, Halık ismiyle / vasfıyla yaratır, Muhyi ile ihya eder, Mümit ile öldürür ve hakeza...

“Allah’ın benzeri hiçbir şey yoktur. O, işitendir, görendir.” (Şura, 42/11)

mealindeki ayette belirtildiği gibi, O’nun benzeri hiçbir şey yoktur. Onun için O’nun zat-ı akdesini tasavvur bile edemeyiz.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Cenab-ı Hakk'ın sıfatları zatının aynı mıdır, yoksa gayrı mıdır. Allah ...
- Allah'ın Zati Sıfatları için, ne ayni ne de gayri sıfatları denilir mi ...
- Allah'ın subuti sıfatları zatına zaiddir, ne demektir?
- Allah'ın isimleri de zatından ayrı mıdır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet