Yapmadığımız bir şeyi yapmış olsaydık, ne olacağını Allah bilir mi?

- Aylardır aklımı kurcalayan bir soru var size bu soruyu sormak istiyorum. Bu soruyu örnek vererek sormak istiyorum.
- Şimdi Berat adında birisi olsun. Berat bu yıl üniversite sınavına girdi sınavdan güzel bir puan aldı ve tercih yapacak. Üniversite olarak ODTÜ veya İTÜ’ye gitmeyi düşünüyor diyelim. Şimdi eğer Berat ODTÜ’ye giderse ODTÜ’de tanışacağı insanlar onu kötü yollara sürükleyecek, eğer İTÜ’ye giderse orada tanışacağı insanlar onu iyi yollara sürükleyecek olsun. Ama tabi Beratın ilmi kısıtlı olduğundan dolayı, geleceği göremediğinden dolayı hangisinde hayır hangisinde şer olduğunu bilmiyor, bu yüzden maalesef tercih kağıdına ODTÜ’yü yazıyor ve orada tanıştığı arkadaşları yüzünden kötü yollara sapıyor diyelim.
- Şimdi Allah ezelde Beratın tercih kağıdına ODTÜ’yü yazacağını ve devamında da bu tarz kötü şeylerle karşılaşacağını biliyor ve Berat’ın kaderine bunları yazıyor.
- Peki, Allah, eğer Berat üniversite olarak İTÜ’yü seçseydi nelerle karşılaşacaktı neler yaşayacaktı bunu da biliyor mu?
- Çünkü beratın kaderinde -Beratın kendi iradesiyle yaptığı seçimden dolayı- ODTÜ’yü seçmek yazılı, ama Allah yine de buna rağmen eğer Berat İTÜ’ye gitmeyi seçseydi nelerle karşılaşacaktı, neler yaşayacaktı bunu da biliyor mu?

Değerli kardeşimiz,

Allah her şeyi biliyor. Kimin neyi tercih edeceğini ve bu tercihin sonunda nelerle karşılaşacağını bildiği gibi, başka bir tercih yapsaydı o takdirde nelerle karşılaşıyor olacağını da biliyor. 

- İmtihanın adaletle cereyan etmesi için kullara verilen özgür iradeye ilahi müdahale olmaz. Allah her şeyi biliyor, fakat imtihan dairesinde olan işlerin -beşeri güç çerçevesindeki- tercihlerde kullarını serbest bırakıyor.

- İnsanlara verilen akıl bir süzgeçtir, katkılar ile atıkları, iyi ile kötüyü fark etme aracıdır. Üstelik aklın bu mümeyyiz vasfı yanında vahiy ile de güzelliklerle çirkinlikler tamamen ortaya konulmuştur. Bu sebeple insanoğlu, özgür iradesiyle yaptığı tercihlerinde gördüğü zararların faturasını Allah’ın ilmine kesemez. Zira ilim sıfatının yaptırım gücü yoktur ve zorlayıcı bir fonksiyona da sahip değildir.

Allah, ezeli ve sonsuz ilmiyle elbette her şeyi bilmektedir. Sorudaki BERAT’ın konumuyla ilgili işler yine varacağı yere varırdı. Zira Allah ezeli ilmine göre değil, insanların özgür iradeleriyle KESB denilen olumlu veya olumsuz kazançlarına göre yaratacaktır. Kudret ve iradesi bu raddede devreye girecek ve kulların tercihleri doğrultusunda yapılan işler yaratılacaktır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet