Osmanlı Devletinde, bilime öncülük edenler çoğunlukla bu devlette yaşayan Hristiyanlar mı olmuştur?

Değerli kardeşimiz,

Osmanlı döneminde, fen bilimleri alanında çalışma yapanlardan kaç kişinin Müslüman veya Hristiyan olduğunu söylemek için uzun bir araştırmaya ihtiyaç vardır.

Osmanlı devletinde yaşayan bir takım Hristiyanların da fen bilimleri sahasında başarılı çalışmaları yapmaları son derece doğaldır. Bu gün ABD’de ilmî çalışma yapan ve aralarında Müslümanların da bulunduğu pek çok yabancı ilim adamı vardır. Bunların bu çalışmaları yapabilmelerini hazırlayan ve bu imkânları sunan ABD devletidir. Bir kısım yabancı unsurların Osmanlı devletinde de devletin sunduğu bu imkânlardan yararlanmış olmaları, bir eksiklik değil, Müslümanlar için bir şeref vesilesi olması gerekir. Çünkü Osmanlı’nın bu tavrı, İslam kaynaklı olup, ilmin milliyeti ve dini olmadığını gösteren bir özgürlük tavrıdır.

Şunu unutmamak gerekir ki, hiç kimse Müslüman veya Hristiyan olarak doğduğu için ilim adamı olmaz. Bu kişilerin değişik sebeplerle ilme olan merakı, gayreti, kabiliyeti bu konuda önemli bir vesiledir.

Şayet mutlaka dinlerin ilimle ilişkisi kurulacaksa, bunu doğru tespit etmek gerekir. Şunu çok rahatlıkla diyebiliriz ki, Yahudilik ve Hristiyanlık, İslam dininin ilme verdiği önemi vermemiştir. Bu teorik olarak olduğu gibi, pratikte de öyledir. Orta Çağ tarihi boyunca ilim adamlarının kilise tarafından nasıl gaddar bir şekilde cezalandırıldıklarını bilmeyen yoktur. Hristiyanlık alemi, cehaletin zirvesinde yaşarken, İslam alemi Asr-ı saadet'ten itibaren -özellikle ilk dört asırda- bir ilmî Rönesans devri yaşamıştır. Hristiyanlık alemi ise Rönesans çağını İslam aleminden ancak bin yıl sonra yakalayabilmiştir. Ve üstelik o ilimlerin önemli bir kısmının çekirdeği yine İslam alimlerinden öğrendiklerini, bazen de çaldıklarını bugün insaflı Hristiyan alimleri de kabul etmektedir.

Tarih şahittir ki, İslam âlemi dinine sarıldığı sürece daima terakki trendini yakalamış, İslam’dan uzaklaştıkları nispette gerilemişlerdir. Hristiyanlar ise, bunun tam tersi bir özelliğe sahiptir. Onlar dinlerinde taassup ettikleri nispette cehaletin girdabına düşmüşler, dinden uzaklaştıkları oranda da terakki etmişlerdir. Orta Çağ ve Rönesans bunun reddedilmez kanıtıdır...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet