Oruçluyken gıybet eden et mi yemiş olur?

- Oruçluyken gıybet eden iki kadının durumunu anlatan bir hadis-i şerif varmış, doğru mu?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, Kuran-ı Kerim’de bir kimseyi sırf zanna dayanarak yargılama ve gizli kusurlarını araştırma (tecessüs) yanında gıybet de yasaklanmış, gıybetin ölmüş bir din kardeşinin etini yemeye benzetilmesiyle de bu davranışın iğrençliği vurgulanmak istenmiştir.(1)

Bu benzetmeden, ölü etinin yenilmesi gibi gıybet etmenin de haram olduğu hükmü çıkarılmıştır.

Soruda geçen konuyla ilgili bir rivayet şöyledir:

Hz. Peygamber (asm) Efendimizin azadlısı Ubeyd şöyle anlatır:

İki kadın oruç tutuyorlardı. Öğle üzeri bir kimse Peygamber aleyhissalatü vesselam Efendimize gelerek:

“Ya Resulallah! Şurada iki kadın var, oruç tutuyorlar. Neredeyse susuzluktan ölecekler. (Müsaade buyurursanız oruçlarını bozsunlar.)” dedi.

Allah Resulü ondan yüz çevirdi, cevap vermedi. Gelen kimse sözünü tekrar ederek:

“Ya Nebiyyallah! Vallahi neredeyse ölecekler.” dedi. Fahr-i Kâinat Efendimiz:

“Çağır onları!” buyurdu.

Kadınlar geldi. Peygamber Efendimiz aleyhissalatü vesselam bir kap istedi. Kadınlardan birine vererek:

“İçindekileri çıkar!” dedi. Kadın kabın yarısını dolduracak kadar kan, cerahat ve et kustu. Diğerine de aynı şekilde emir buyurunca, o da kabı dolduruncaya kadar kan ve taze et çıkardı. Bunun üzerine Resulullah aleyhissalatü vesselam:

“Bu iki kadın Allah’ın helal kıldığı şeylerden kendilerini tutarak, onlara karşı oruçlu oldular, haram kıldığı şeyleri yaparak da iftar edip oruçlarını bozdular. Biri diğerinin yanına oturup insanların etlerini yemeye başladılar (yani gıybet ettiler).” buyurdu.(2)

Burada geçen "gıybet ederek oruçlarını bozdular" ifadesini bazı alimler, gerçekten oruçlarının bozulduğunu ve bu orucu kaza etmeleri gerektiğini anlamışlar ise de(3), bundan maksat orucun zarar göreceği ve sevabının azalacağı şeklindedir. Çünkü haram ilenmiş ve oruç zedelenmiştir.

Nitekim Allah Resulü (asm) Efendimiz bir gün, “Oruç, oruçluya yakışmayan şeylerle zedelenmedikçe (tutan için) bir kalkandır.” buyurdu. Ashab-ı Kiram:

“(Oruçlu) onu ne ile zedeler?” diye sorunca Resul-i Ekrem (asm):

“Yalan ve gıybetle...” cevabını verdiler. (Nesai, Sıyam, 43)

Demek ki, yalan söylemek ,gıybet etmek, namaz kılmamak gibi haram işleyen kimsenin orucu tam ve kâmil bir oruç değildir, tuttuğu oruç geçerliyse de işlediği günah ile zedelenmiştir.

Yalan söylemek, gıybet etmek gibi bir haramı işleyenin, namaz kılmak gibi bir farzı terk edenin orucunun zedeleneceğinin ve sevabının zayi olacağının ifade edilmesi, bu günahları işleyenlerin oruç tutmayacaklarına değil, aksine oruçlarını bu tür haramlardan uzak durarak tutmalarına bir teşvik ve yönlendirme vardır.

Bu nedenle orucu sadece midemize değil bütün bedenimize ve ruhumuza tutturmalıyız:

"Ve o orucun ekmeli ise mide gibi bütün duyguları, gözü, kulağı, kalbi, hayali, fikri gibi cihazat-ı insaniyeye dahi bir nevi oruç tutturmaktır. Yani muharremattan, mâlâyâniyattan çekmek ve herbirisine mahsus ubûdiyete sevk etmektir. Meselâ, dilini yalandan, gıybetten ve galiz tabirlerden ayırmakla ona oruç tutturmak; ve o lisanı, tilâvet-i Kur’ân ve zikir ve tesbih ve salâvat ve istiğfar gibi şeylerle meşgul etmek; meselâ gözünü nâmahreme bakmaktan ve kulağını fena şeyleri işitmekten men edip, gözünü ibrete ve kulağını hak söz ve Kur’ân dinlemeye sarf etmek gibi, sair cihazata da bir nevi oruç tutturmaktır. Zaten mide en büyük bir fabrika olduğu için, oruçla ona tatil-i eşgal ettirilse, başka küçük destgâhlar kolayca ona ittibâ ettirilebilir."(4)

Dipnotlar:

1) Hucurat, 49/12.
2) Müsned-i Ahmed, 5/431; Müsned-i Ebi Yala, 3/146; Heysemî, 3/171.
3) Haşiyetü’t-tahavi, s. 549; Memeu’l-enhur şerhu mülteka’l-ebhur, 1/240.
4) bk. Bediüzzaman, Mektubat, 29. Mektup, İkinci Risale.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet